Жоспар
- Кіріспе
- Негізгі бөлім
а)Мұрыннан қан кетуге әкелетін негізгі себептер
б)Мұрынның алдыңғы тампонадасын жасау жолдары
в)Нәтижелері
III. Қорытынды
Мұрыннан қанкету
Мұрыннан қан кету-мұрыннан және жұтқыншақтың артқы қабырғасы арқылы көпіршікті емес қанның бөлінуімен көрінетін жалпы және жергілікті патологиялық процестермен көрінетін клиникалық симптом.
Этиология және патогенез
Жалпы және жергілікті белгіліерін ажыратады:
Жалпы:
– Жүйелі аурулар(атеросклероз, АГ, бауыр аурулары)
– Инфекциялық аурулар(грипп,дифтерия,скарлатина,қызылша.)
– Гиповитаминоз.
– Интоксикация (ауыр металлдар, хром, қорғасын, фосфор)
– Дәрілік заттар (антикоагулянттар, цитостатиктер)
– Қан аурулары (лейкоз,анемия,агранулоцитоз, миеломды аурулар, гемофилия, идиопатичлық. тромбоцитопениялық пурпура
Патогенетикалық жіктелуі (И.А. Курилин).
- Мұрын қуысындағы тамырлар қабырғасының патологиясы нәтижесінде: • жарақаттар; • мұрын қуысы шырышты қабатының дистрофиялық процессі; • мұрын қалқанының қисаюы; • мұрын қуысындағы тамырлар жүйесінің даму ақауы; • мұрындағы және қосалқыларындағы жаңа түзілістер(мұрын қалқанындағы қанағыш полип, ангиомалар, ангиофибромалар).
- Гемокоагуляциялық құрылымы бұзылыстарының көрінісі ретінде : • қан ұю жүйесі плазмалық факторларының белсенділігінің төмендеуі; • қан ұюдағы тромбоцитарлы фактор белсенділігінің төмендеуі; • ұюға қарсы жүйе белсенділігінің төмендеуі; • гиперфибринолитикалық жағдай.
III. гемокоагуляция және мұрын қуысы тамырлар жүйесіндегі аралас патологиялық әсерлерден шақырылған:атеросклероз және гипертониялық аурулар кезінде эндотелидің дистрофиялық зақымдалуы; • геморрагиялық диатез; бауырдың созылмалы аурулары (гепатит, цирроз); • мұрын және мұрын қосалқыларының созылмалы қабыну аурулары (іріңді және аллергиялық); • қан аурулары.
Клиникалық көрінісі
Негізгі симптом — -мұрыннан және жұтқыншақтың артқы қабырғасы арқылы көпіршікті емес қанның бөлінуі.
Қосымша симптомдар: • қанды құсу (жұтып қан асқазанға түскен кезде пайда болады); • мелена (қара нәжіс) ұзақ қайталамалы мұрыннан қан кету кезінде; • жөтел кезінде төменгі тыныс жолдарына және көмейге қанның түсуі; • терісінің бозаруы; • суық тер; • жиі және жұмсақ пульс; • АҚ өзгеруі; • бас айналуы; • басында және құлағында шудың болуы; •есінің бұзылуы.
Болуы мүмкін асқыныстар:
Геморрагиялық шок.
Есінен тану.
Постгеморрагиялық анемия.
Бауыр жеткіліксіздігіне әкелетін созылмалы аурулардың асқынуы(бауыр патологиясы кезінде), стенокардия ұстамасы немесе миокард инфарктысы (ЖИА-да).
Ажыратпалы диагностикасы
Төменгі тыныс жолдарынан қанкету: ашық түсті қан, көпіршікті, жөтел,қантүкірумен бірге жүреді.
Жоғарғы АІТ жолдарынан қанкету құсу кезінде қанның мұрын қуысына түсуі: осыған тән анамнез және қарау.Қоңырау шалғандарға кеңес беру:
Науқасты ыңғайлы қалыпта отырғызу(басын сәл еңкейтіп отыру)жағасын босату.
Науқастың алдына қанды жинау үшін ыдыс беру.
Мұрынның кіреберіс жеріне тампон қою [ 3% сутегі асқын тотығына немесе 0,1% адреналин ерітіндісіне салынған тампон және оны10-15 минутқа мұрын қанаттары арқылы басу.
Науқасты ауыз арқылы терең және баяу демалдыру.
Мұрын аймағына 30 минутқа салфетка арқылы мұз қою.
Жедел жәрдем бригадасын шақыру.
Ласара пастасымен алыңғы тығындау жасау керек,тығынды 24-48 сағатқа қояды.Егер алдыңғы тығындау көмектеспесе,онда иілмелі катетрдің көмегімен артқы жасау керек.
Диагностикалық іс–шаралар:
Тыныс жолдарын қарау және тыныс белсенділігін бағалау.
Қанкету көзін анықтау; мұрын қуысынан қан ұйындыларын алып,тамыртарылтқыш дәрілерді енгізу: α1-адреномиметиктар (инданазолинR, фенилэфрин) немесе α2-адреномиметиктар(ксилометазолин, нафазолин, оксиметазолин, тетризолин) тамшы, спрей түрінде.
Клиникалық көрсеткіштеріне байланысты қан жоғалту көлемін анықтау (пульс, АҚ).
Жүйке және жүрек-тамыр жүйесі жағдайын бағалау (есі, терісінің түсі, шырышты қабаттарының түсі, пульс жиілігі).
Госпитализациялауға көрсеткіштер
Дәрігерге дейінгі көмек іс-шараларының әсері болмаса :
Алдыңғы және артқы мұрын томпанадасы:
Қанкету белгілері (тахикардия артериальді гипотензия).
Науқастың жалпы жағдайы орташа ауырлық дәрежеде.
Бірінішілік қанкету кезінде, себебі мұрын және мұрын қосалқылары жағындағы патологиялық процесспен көрінсе науқас оториноларингологиялық ауруханаға жатқызылады.
Екінішілік қанкету кезінде(симптоматикалық) қанды тоқтатқаннан кейін науқастарды арнайы профильді ауруханаға жатқызу.
Жиі болатын қателіктер:
қанды жұтқаннан кейінгі кеш диагностикалау (жиі балалық жас).
Борпылдақ тампонды енгізу нәтижесінде алдыңғы тампонада әсерінің болмауы.
Мұрынжұтқыншақ аймағына тампонның сәйкес келмеуі нәтижесінде артқы тампонада әсерінің болмауы.
Пайдаланылған әдебиеттер
Овчинников Ю.М., Гамов В.П. Болезни носа, глотки, гортани и уха. Москва «Медицина» 2003, 116 б
www.vrachinfo.ru/termin_tamponadad_nosa
http://www.medlitportal.ru/zadnyaya-tamponadaҚан кетулер кезінде көрсетілетін жедел жәрдем және диагностикалау алгоритмі. Алпысова А.Р. Мақаласы 2011, Қарағанды
Р.К.Төлебаев., Б.К.Ерсаханова., Б.З.Жусупов. Оториноларингологиядан қысқаша оқу құралы Астана2014