Тақырыбы: Оригами және математика.
Орындаған: Баяхметов Нұрдәулет Ерболұлы
Мақсаты: Оригамидің математикамен байланысы арқылы ми жүйесін жақсарту, оригамиді өмірде пайдалану.
Зерттеу жұмысының ғылыми болжамы: Оригами арқылы мектептегі геометрия, математика пәндеріне оқушының құштарлығын арттыру. Оригами арқылы ойлау қабілеті дамиды.
Жұмыстың эксперименттік әдістемесі:
Зерттеу барысында талдау әдісі қолданылды.
Теориялық мәліметтер жинақтау.
Оригамидің танымалдылығы жөнінде сауалнама жүргізу.
Зерттеу жаңалығы: Қағаз алғаш Қытай елінде шыққанымен, оригами Жапония елінде пайда болған.
Практикалық мәнділігі: Оригами математика ғылымымен тығыз байланысты және негізгі орынды алады.
Зерттеу жұмысының нәтижесі:
Оригамидің көмегімен сыйлықтар әзірлеу, үй жиһаздарының макетін жасау. Презентация.
Тема: Оригами и математика.
Цель: Связь оригами в математике для улучшения работы головного мозга, использовать оригами в жизни.
Научная гипотеза: Использовать оригами для повышения интереса ученика к школьной геометрии и математике. Благодаря оригами развивается мышление.
Экспериментальный метод работы:
Использован метод анализа в иследовании.
Сбор теоретических материалов.
Проведение теста на известность оригами.
Новость исследования: Хотя первая бумага появилась в Китае, оригами появилась в Японии.
Практическая значимость: Оригами тесно связана с научной математикой и занимает особое место.
Результат научной работы: Использовать оригами для изготовления подарков, макетов домашней мебели. Презентация
Мазмұны:
Кіріспе…………………………………………………………………………………………………….4-5
1-тарау Ғылыми әдебиеттерге шолу……………………………………………………………6
- Оригамидің шығу тарихы
- Фребельдің оригамидің даму жолында қосқан үлесі
- Роджер Бэконның қанатты сөздері
2-тарау Оригамидің танымалдылығы жөнінде зерттеу сауалнамасы………..7-10
3-тарау Оригамидің математика, геометрия ғылымдарымен байланысы..11-14
4-тарау «Хиросима тырнасы» туралы аңыз……………………………………………15-16
Кіріспе
Математиканың біз үшін маңыздылығы сабақ аясында да ғана шектеліп қалмайтыны мәлім. Бұл саланың өмірде алатын орны өте зор. Осы орайда, оригамидің де қажеттілігін білуіміз қажет.
Жобамның басты мәселелері:
–Қашан және қай елде оригами пайда болды?
– Оригамидің математикамен байланысы
– Зерттеліп отырған мәселені шешуде, қай ғалымдар, үлкен үлес қосты.
Сонымен, оригами сөзі жапонша – “бүктелген қағаз”.
Бұл қолөнер түрі қағаздың алғашқы отаны – Қытай мемлекетінен бастау алады. Алғашқы кезде оригамиге тек жоғарғы мансапты бай-ауқаттылар ғана қол жеткізген болатын. Екінші дүниежүзілік соғысынан кейін оригами Шығыс, Еуропа және Америкаға дейін тарала бастады. Оригамидің ең қарапайым түрі шаршы пішінді қағаздан жасалады.
Оригамидің пайдасы:
1)Медицинада: Профессор Кавасима Рюта Тохоку университетінде мидың физиологиясына зерттеу жасай отырып : Адам оригамиді жасаған кезде оның миындағы қан айналымы жақсарып, жақсы жұмыс жасауға көмектесетінін көрсеткен. Сол себепті көптеген елдерде жасы келген адамдардың клубында оригами үйірмелері ашылған. Олардың бірі Жапония еліндегі « Синия нэттоваку Сэндай » клубы. Ол жерге аптасына бір рет 60-80 жастағы адамдар келіп оригами жасауды меңгере бастайды екен.
2)Математикада: Көптеген елдердің ұстаздары оригами:
- Ұстазды тыңдау арқылы жасауға үйретеді;
- Бейнелеу қабілетін жаксартады;
- Бүктеу сызықтарын жаттап үйренеді;
- Геометрия ілімінің заңдарымен танысады;
- Өзінің күшіне деген сенімділігін арттырады;
- Зерттеу қабілетін арттырады; деп айтқан.
Оригамидің шығу тарихы.
Қытайда қағаздың шығуы б.з.дейінгі 105 жыл деп есептейді. Ал 610 жылы жапондықтар өз қағаздарын шығарды, олардың қағаздарының сапасы қытай қағаздарынан алда болды. Алғашқы қағаз фабрикасы 1870 жылы Токиода жасалынды.
Ертеде, Қытайда қағаздарды діни мерекелерде қолданған. Сол себепті алғашқы оригамилар храмдарда кездескені бекер емес. Оригами сөзі «ори» – бүктелген, ал «ками» – қағаз және құдай дегенді білдіреді.
Жапонияда бұл өнер ұрпақтан-ұрпаққа берілетін, дәстүрге айналған.
Алғашқы жапон баспасынан шыққан кітап “Сенбадзуру ориката” (1797 жыл) болып табылады. Кітаптың атының аудармасы “мыңдаған тырналарды қалай бүктейміз» дегенді білдіреді.
ХІХ ғасырдың екінші жартысында оригами жапон шекарасынын шықты. Англия және Америкада оригами бір-бірімен кездесуге мүмкіндік жасады. Ресейде ең ғажап оригами орталығы Мәскеу мен Санк-Петербургте орналасқан.
Оригамидің жаңадан дүниеге келуіне 1945 жыл 6 тамызда болған Хиросима қаласындағы ядролық бомбаның жарылысымен байланысты.
Сол кезде зардап шеккен балалар арасында, егер қағаздан 1000 тырна жасасақ ,аурудан жазылып тірі қаламыз деген аңыз бар. Сол балалардың арасында Садако Сасаки атты қыз бала бар болатын. Тырналарды жасау, ол жазылып кетудің соңғы үміт болатын. Бірақ Садако тек 644 тырна… ғана жасап үлгерді.
Херосимада бомбадан зардап шеккендерді еске алатын Бейбітшілік паркі мен қаза болған балаларға монумент ашылды.
Оригами техникасы бойынша жасалған алғашқы көрме 1931 жылы Токиода болған. Оған жапон шебері Мичио Учияманың қағаздан жасалған бұйымдары қойылған. Кейіндері осындай көрме Мексикада болды.
1-тарау. Ғылыми әдебиеттерге шолу
Фребельдің оригамидің даму жолында қосқан үлесі.
Оригамиді алғашқы ұстаздық тәжірбиеде қолднғанда оны неміс гуманисті Фридриха Вильгельма Августа Фребеля (1792-1852) мен байланыстырады. Дәп сол кісі XIX ғасырдың басында балабақшалар мен мектептерді аша бастады.
Фребель идеясы әлі күнге дейін қызықты . Қазір оригами адамның дамуында маңызды рөл атқаратыны таң қалдырарлық жағдай емес. Оригами сол жақ мидың белсенділігімен қоса оң жақ мидың белсенділігін арттырады. Себебі біз оригамиді жасағанда екі қолымызды қолданамыз.
Роджер Бэконның қанатты сөздері
Орта ғасырларда ғұмыр кешкен ағылшын философы әрі табиғат зерттеушісі Роджер Бэкон (1214 – 1292) «Математика – барлық ғылымдардың тұңғышы әрі оларға пайдалы да, қажет те» деп бекер айтпаған. Ғылымдар туралы әңгіме болған бір мәселеде Роджер Бэкон математиканың маңызын
«… ғылымдарға апарар жол да, ашар кілт те – математика» деп жоғары бағалаған.
Математика құралдық ғылым ретінде басқа ғылымдардың негізі болып қалмастан, ғылыми зерттеуде маңызды рөл атқарады. Ол толып жатқан ғылымдардың мәселен, сурет салу, музыка, құрылыс салу, жазу стилін кескіндеу, логика ғылымы т. б ғылымдардың дамуына негіз бола алады.
2-тарау. Оригамидің танымалдылығы жөнінде зерттеу сауалнамасы
1.Оригамидің не екенін білесіз бе?
Қатысушылар
Иә
Жоқ
Мұғалімдер
50
50
10-сынып
88
12
6-сынып
86
14
2.Оригами қай елде пайда болғанын нақты айта аласыз ба?
Қатысушылар
Иә
7
Жоқ
Мұғалімдер
25
75
10-сынып
35
65
6-сынып
50
50
7
3.Оригами жасап көрдіңіз бе?
Қатысушылар
Иә
Жоқ
Білмеймін
Мұғалімдер
25
50
25
10-сынып
65
23
12
6-сынып
64
7
29
4.Оригамидің математикамен байланысы бар ма?
8
Қатысушылар
Иә
Жоқ
Білмеймін
Мұғалімдер
50
0
50
10-сынып
76
12
12
7-сынып
86
7
7
- Қолдан жасалған зат оригамиға жатады ма?
Қатысушылар
Иә
Жоқ
Білмеймін
Мұғалімдер
50
0
50
10-сынып
47
23
30
9
7-сынып
21
64
15
3-тарау. Оригамидің математика, геометрия ғылымдарымен байланысы
Бұл оригамиді жасаган кезде симметрияны қолдану арқылы жасау керек. Оригамиді жасауды әдетте шаршы қағаздан бастайды. Оригамидағы барлық фигуралар геометриялық фигуралардан жасалынады, ендеше оригами математикамен тығыз байланысты. Бірақ оригами фигураларын сызуға арналған аспапсыз да, жасауға болады.
Табиғатта, техникада және тұрмыста кейбір денелердің өзара ұқсас, үйлесімді орналасуын симметрия деп атайды. «Симметрия» грек сөзінен алынған «үйлесім» сөзі сияқты бірдей өлшемділікті, белгілі бір реттілікпен орналасқан деген ұғымды білдіреді.Симметрия ұғымы адам шығармашылығының көпғасырлық тарихымен тығыз байланысты. Симметрия физика мен математикада, химия мен биологияда, техника және архитектурада, поэзия мен музыкада маңызды роль атқарады. Симметрияның ең қарапайым түрі – түзуге қатысты симметрия.
Егер түзу бойымен бүктегенде жазықтықтағы екі фигура бір-бірімен беттесетін болса, ондай фигуралар түзуге қатысты симметриялы фигуралар деп аталады.
Симметриялы фигуралар өзара тең болады. Егер түзу фигураны симметриялы екі бөлікке бөлсе, онда ондай фигура осьтік симметриялы фигура деп аталады, ал түзу сол фигураның симметрия осі деп аталады.
Бұрыштың симметрия осі бойындағы бұрыштың төбесінен басталатын сәулені биссектриса деп атайды. Бұрыштың биссектрисасы оны градустық өлшемтері тең екі бұрышқа бөледі.Симметрияның екінші түрі – нүктеге қатысты симметрия.О нүктесіне қатысты симметриялы нүктелер фигураның өзінде жатса, ол фигура центрлік симметриялы фигура деп аталады. О нүктесі фигураның симметрия центрі деп аталады. Тік төртбұрыш, шеңбер, кесінді – центрлік симметриялы фигуралар. Тік төртбұрыштың қарама-қарсы төбелерін қосатын кесінді диагональ деп аталады. Тік төртбұрыштың
диагональдарының қиылысу нүктесі – оның симметрия центрі. Шеңбердің симметрия центрі – шеңбердің центрі болатын О нүктесі. Кесіндіні тең екі бөлікке бөлетін О нүктесі – оның симметрия центрі.
Фигура О нүктесіне қатысты симметриялы деп аталады,егер осы фигураның кез келген X нүктесіне сәйкес Y нүктесі О (симметрия центрі) нүктесіне қатысты Х пен симметриялы болып табылса.
Мысалдар: Фигура түзуге қатысты симметриялы деп аталады,егер ол түзу сол фигураны екі бірдей бөлікке бөліп,сол түзу боиымен бөліктерді беттестіргенде сәйкес келсе (I – симметрия осі)
Мысалы: А І түзуіне қатысты В мен симметриялы.
Квадратпен жұмыс жасағанда мынаны білу қажет: бұрыш, жақ, диагональ, центр, ортаның сызығы, шың, кесіндіні бөліктерге бөлу, бұрыштарды бөліктерге бөлу, квадратты бүктеу және квадраттан басқа геометриялық фигураларды жасау
4-тарау. «Хиросима тырнасы» туралы аңыз
Оригамидің пайда болу тарихы 6 тамызда 1945 жылы болған трагедиямен тығыз байланысты. Бұл күні адамдар атом бомбасын Хиросима қаласында сынақтан өткізу тұралы қол қойған.
Сынақтан кейінгі жан түршігерлік жағдайлар болған: 420 мың қала тұрғындарының 80 мың күнәсіз адамдары қайтыс болған. 20 жыл аралығында тағы 200 мың адам қаза тапқан.Олардың арасында қаншама азап шеккен балалар бар.
Атомнан зардап шеккен адамдарға естелік ретінде хиросима қаласында Әлем саябағы ашылды. 1958 жылы мамыр айында манумент тұрғызылды. Ол ескерткіште жоғарыда тұраған бомбаны, және шеттерінде балалардың қолдан жасаған фигураларымен қолдарын көкке созған бейнелері көрсетілген.
Тап сол кезде балалар арасында бостандық құсы тырнаға сенушілік басталды. Балалар 1000 тырна жасап бұл жағдайдан құтылатынына сенген.
12 жасар қыз бала (Осы қыз үшін жана айтып кеткен есерткіш қойылған) 644 тырна жасап үлгерген. Таңқаларлық бала кәсібі бүкіл әлемге таралды. Жапонияға көптеген континенттардан пошта арқылы 1000 данадан тұратын тырналар, яғни герляндалар жіберіліп тұратын болған. Бұл герляндалар әлі күнге дейін ескерткішті әрлеп тұрғанымен қоймай, соғысқа және тағы басқа тәуелсіздікке қарсы тұратын заттардың бірі деуге келеді. Рахмет сендерге, балалар!
Қорытынды
Менің математика ғылымына қызығушылығымның туындауы ұстазымның жемісті еңбегі деп білемін. Осы қызығушылығымнан туындаған «Оригами және математика» тақырыбын зерделеу, оның қыр – сырларын ашып, математика мен оригамидің тығыз байланыстылығына көз жеткізу менің алдыма қойған мақсатым болатын. «Талаптыға нұр жауар» демекші, қажымас қайрат, таусылмас талап болса, зерттеулердің көптеген сырларын аша алатынымызды естен шығармауымыз керек. Мен зерттеу барысында сауалнама жүргізіп, әр түрлі оригами жасадым. Оригамиді ыдыс ретінде және декаративті зат ретінде үйге қоюға болады. Бұл жобаны әрі қарай дамытып, болашақта мектепте геометрия мен матемтика пәндерін игеруге көмектеседі деп ойлаймын. Бұл іспен шұғылданғанда біріншіден, адамның миы оң жақ, және сол жағы бірдей жұмыс жасайды.Жоғарыда медицина қызметкерлері дәлелдегендей. Қазіргі кезде көп бала компьютер, смартфондармен жұмыс істеп немесе ойын ойнап отырады. Ал оригамимен жұмыс жасағанда шыдамдылыққа, әсемдікке, дәлдікке, математиканың өмірмен тығыз байланысты екендігіне көзің толықтай жетеді.Геометрия мен математиканың оригамимен байланысты екендігін іс жүзінде көресің. Таза ауаға серуенге шыққанда ыдыс ұмытып кетсең, қағаздан ыдыс-аяқ, іні-бауырлардын , тіптен ата-анаңның туған күндері, мерейлі мерекелерінде оригамиден жасалған табиғи таза сыйлыққа не жетсін? Кішкене бауырларыңа үй жихаздарын жасап сыйлап қоймай, оларды осы өнерге тартсаң, қала баласының бос уақытын дұрыс ұйымдастыруға көмегін тиеді. Сыныптастарымның ішінде осы өнерге қызығушылар да болды. Менің жасаған оригамилерім:
Мен Баяхметов Нұрдаулет Ерболұлы сіздерге оригамидің математикамен байланысы арқылы көптеген білім берудегі жетістіктерге қол жеткіземіз деген ойдамын. Оригамидің жан жақытылғын жылдар бойы зерттеу керек.