СӨЖ
Тақырыбы: Ұңғымаларды бұрғылау
Ұңғымаларды бұрғылау
Бұрғылау — цилиндр пішінді тау — кен қазбаларын-ұңғыманы, теспені немесе шахталық оқпанды-кен жыныстарын кенжарда бұзу жолымен салу процесі, бұрғылау, әдетте, жер қыртысында, сирек жасанды материалдарда (бетон, асфальт және т.б.) жүзеге асырылады. Кейбір жағдайларда бұрғылау процесі ұңғымалардың қабырғаларын (әдетте терең) корпустық құбырлармен бекітуді, цемент ерітіндісін құбырлар мен ұңғымалардың қабырғалары арасындағы сақиналық саңылауға құюды қамтиды.
Бұрғылаудың қолданылу саласы көп қырлы: пайдалы қазбаларды іздеу және барлау; тау жыныстарының қасиеттерін зерттеу; Пайдалану ұңғымалары арқылы сұйық, газ тәрізді және қатты (сілтісіздендіру және балқыту кезінде) пайдалы қазбаларды өндіру; жарылыс жұмыстарын жүргізу; қатты пайдалы қазбаларды алу; тау жыныстарын жасанды бекіту (мұздату, битумизация, цементтеу және т. б.); пайдалы қазбалардың суландырылған кен орындарын және батпақты аудандарды құрғату; кен орындарын ашу; жерасты коммуникацияларын төсеу: қадалық іргетастарды
Бұрғылау әдістерінің жіктелуі. Тау жынысының бұзылу сипатына сәйкес қолданылатын бұрғылау әдістері бөлінеді: механикалық — Бұрғылау құралы тау жынысына тікелей әсер етеді, оны бұзады, ал механикалық емес — бұзылу тау жынысымен тікелей байланыссыз, оған әсер ету көзі (жылу, жарылыс және т.б.). Бұрғылаудың механикалық әдістері айналмалы және соққы болып бөлінеді (сонымен қатар айналмалы-соққы және соққы-айналмалы). Айналмалы бұрғылау кезінде кен түбіне басылған құралдың айналуына байланысты тау жынысы бұзылады. Айналмалы бұрғылау кезінде жыныстың беріктігіне байланысты кесу түріндегі бұрғылау жынысын бұзатын құрал; алмас Бұрғылау құралы; бөлшектің көмегімен жынысты бұзатын бөлшек тәждер қолданылады. Бұрғылаудың ұрмалы тәсілдері: ұрмалы бұрғылау немесе ұрмалы-бұрылмалы (перфораторлармен, оның ішінде батырылатын, ұрмалы-арқанды, қарнақты және т. б. бұрғылау, бұл кезде құралды бұру аспаптың кенжарға соғылуы арасындағы сәтте жүргізіледі); соққы – айналмалы (батырылатын пневмо-және гидрооқшаулағыштармен, сондай-ақ тәуелсіз айналуы бар перфораторлармен бұрғылау және т.б.), онда соққылар үздіксіз айналатын құрал бойынша түсіріледі; айналмалы-ұрмалы, бұл кезде тау жынысын бұзатын Бұрғылау құралы жыныспен тұрақты байланыста үлкен осьтік қысым астында болады және оны кенжар бойынша айналмалы қозғалыс және оған мезгіл-мезгіл келтірілетін соққы есебінен бұзады. Ұңғыманың кенжар жыныстарын бұзу оның барлық ауданы бойынша (тұтас кенжармен бұрғылау) немесе Кернді ала отырып, айналма кеңістік бойынша (колонкалық бұрғылау) жүргізіледі. Бұзылу өнімдерін алып тастау мезгіл-мезгіл шұңқырмен және бұрандалармен, бұралған штангалармен немесе кенжарға газ, сұйықтық немесе ерітінді беру арқылы жүзеге асырылады. Кейде бұрғылау бұрғылау құралының түріне (бұрандалы, штангалық, Гауһар, шар тәрізді және т.б.); бұрғылау машинасының түріне (тескіш, пневматикалық соққы, турбина және т. б.), Ұңғымаларды жүргізу әдісіне (көлбеу, бұта және т. б.) сәйкес бөлінеді. Бұрғылаудың техникалық құралдары негізінен бұрғылау машиналарынан (бұрғылау қондырғыларынан) және тау жынысын бұзатын құралдардан тұрады. Механикалық емес тәсілдерден құрамында кварц бар жыныстардағы жарылғыш Ұңғымаларды бұрғылау үшін термиялық бұрғылау кең таралды, жарылғыш бұрғылауды енгізу бойынша жұмыстар жүргізілуде.
Бұрғылау қондырғылары
Бұрғылау қондырғысы – ұңғыманы бұрғылауға арналған құрал-жабдықтар кешені.
Ол бұрғылау тәсіліне қарай: айналмалы бұрғылау қондырғысы (көп тараған түрі) және соққылы бұрғылау қондырғысы болып екіге бөлінеді. Айналмалы бұрғылау қондырғысының құрамына бұрғылау мұнарасы, күштік жетек, түсіріп-көтеру операцияларын механикаландыруға арналған құрал-жабдықтар, бұрғылау сорғылары, шайғыш ерітіндіні дайындауға, тазалауға және оны өңдеп қайта қолдануға арналған құрал-жабдықтар, т.б. енеді. Бұрғылау қондырғысы мұнай, газ және терең геологиялық барлау ұңғымаларын бұрғылауға арналған тұрақты бұрғылау қондырғысы, көбіне геологиялық барлау жұмыстарында, су астындағы бұрғылауда және құрылыс жұмыстарында қолданылатын жылжымалы бұрғылау қондырғысы, негізінен қопарылыс ұңғымаларын бұрғылауға арналған (жабдықтары шынжыр табанды не доңғалақты сүйреткіштерге, автомобильге, тракторға, катерге, т.б. орнатылған), өздігінен жүретін бұрғылау қондырғысы және жетуі қиын жерлерде бұрғылау жұмыстарын жүргізуге арналған тасымалды бұрғылау қондырғысы болып ажыратылады. Тау-кен ісінде бұрғылау қондырғысы бұрғылау станоктары деп аталынады.