СӨЖ
Тақырыбы:Травматологиялық науқастарды тексерудің негізгі ерекшеліктері
Науқастарды тексерудің жалпы тізбегі
1.Шағымдарды айқындау
2.Анамнез жинау
3.Науқастың қазіргі күй-жағдай
4.Инвазивті емес зерттеудің қосымша әдістері
5.Инвазивті тексерудің қосымша әдістері
6.Лабораториялық диагностика
Жалпы қарау
Байқау басында науқастың мінез-құлық ерекшеліктері , оның сырт пішіні , бет – әлпеті, жүрісі , дене бітімі , дене пропорцияларына көңіл береміз.
Толық қарау
Толық қарау кезінде сынудың ең анық клиникалық белгілерін, аяқ-қол осінің бұзылуы немесе зақымдалған сегментті айқындауға болады. Бұл симптом анықтау үшін аяқ-қолдардың қалыпты осін білу қажет .
Аяқ – қолдардың деформациясы:
1, 5 — қалыпты;
2, 6 — варусті деформация;
3, 7 — вальгусті деформация;
4 — рекурвация
Үш нүкте арқылы кеуденің симметриялығы анықталады :
I — төс сүйектің семсер тәрізді өсіндісінің ұшы арқылы
II — оң (D) және сол (S) жақ мықын сүйегінің алдыңғы жоғарғы осімен
III — оң (D) және сол (S) жақ сирақтардың ішкі жіліншіктерінің ұшы арқылы.
Бұл нүктелер өзара қосылып бес бұрышты құрайды. I–II және II–III оң және сол жақ нүктелерінің теңдігінде II және III дененің перпендикулярлы осінің параллель сызықтарында жатады, ол дененің және аяқтардың толық симметриясын дәлелдейді.Сызықтардың біреуі қзгерсе қарапайым асимметрия дамиды. Оң және сол жақ I–III аралықтар өзара тең болмаса, асимметрия компенсирленбеген болып табылады.
Пальпация
Пальпация арқылы көп жағдайда тері асты сүйек сынықтарының бар – жоқтығын, олардың жылжу сипатын, патологиялық қозғалыстың болуын,репозицияның нәтижелілігін байқауға болады. Буындардың және параартикулярлы тіндердің пальпациясы буында сұйықтықтың болуын (гидрартроз), буыннның жиектерінің өзгерістерін және анатомиялық бағдарлардың қатынасын анықтауға көмектеседі.
Аяқ-қолдардың сегменттерінің ұзындықтарын салыстыру :
а — сирақтар;
б — иықтар.
Аяқ-қолдардың ұзындықтарын өлшеу:
а — қолдардың салыстырмалы ұзындығы;
б — иықтың абсолютті ұзындығы;
в —иық алды абсолютті ұзындығы;
г — аяқтардың салыстырмалы ұзындықтары;
д — санның абсолютті ұзындығы;
е — сирақтардың абсолютті ұзындығы;
Аяқ-қолдардың шеңберін өлшеуі
Ісінудің, ісіктердің, бұлшықеттік атрофияның көлемін және т.б. анықтауға көмектеседі.Өлшемді симметриялық сегменттердің жоғары,орта және төменгі үштен бір деңгейінде бірдей қашықтықта жатқан сүйек бағдарларын салыстыра отырып өлшейді. Ол бағдарларға: аяқтарда – тізе буынының буын қуысы, жоғарғы және төменгі надколенник полюстері, большеберцовой сүйегінің төмпешігі, қолдарда – иық сүйегінің бұлшықеттері, шынтақ өсіндісі, шиловидный отросток лучевой кости. Динамика кезінде өлшегенде алдыңғы нәтижелерімен салыстырамыз.
Аяқ – қолдардың шеңберін өлшеу
Сирақтардың үштен бірінің шеңберін салыстырмалы өлшеу
Гониометрия
Буындардағы қозғалыс амплитудасын өлшеу.
Буындардағы қозғалыс амплитудасын бұрыш өлшегішпен өлшейді, оның браншаларын аяқ – қолдардың сегменттерінің осіне,ал орталығын (шарнир) – буындағы қозғалыс осіне қоямыз. Бұрыш орталығын иық сүйегінің басындағы нүктеге (иық буыны); иықтың сыртқы бұлшықетінен 1 см – ге төмен (шынтақ буыны); проекциялайды Центр угломера устанавливают на точку проекции головки плечевой кости на 1 см ниже наружного мыщелка плеча на точку проекции шиловидного отростка лучевой кости при определении сгибательно-разгибательных движений и проекции лучезапястного сустава при определении движений во фронтальной плоскости (лучезапястный сустав); на уровне большого вертела (тазобедренный сустав); на точку проекции наружной суставной щели, что соответствует уровню нижнего полюса надколенника (коленный сустав); на точку проекции внутренней лодыжки (голеностопный сустав).
Сынықтардың клиникалық көрінісі
Осы зақымдалған жерді көрсететін нақты белгілеріне жатқызамыз:
- Ұзын түтікті сүйектердің осінің деформациясы,
- Зақымдалды деген аймақта патологиялық қозғалыстың болуы;
- Сүйек сынықтарының крепитациясы;
Буынның шығуының клиникалық көрінісі
буында Енжар қозғалыс әрекеттері кезінде серіппелеуші кедергі симптомы ,
аяқ – қолдардың мәжбүрлік жағдайы,
рентгендегі көрініс.
Буынның шығуын және сынықтарды анықтау үшін келесі белгілер көмектеседі: буын қуысында сұйықтықтың жиналуы (гидрартроз), ішкі бағдарлардың симметриялығының бұзылуы.
Линия Маркса, соединяющая костные выступы мыщелков плечевой кости, в норме расположена перпендикулярно ее оси (рис. 3.8, а).
Треугольник Гютера. В положении полного разгибания предплечья вершина локтевого отростка расположена на линии, соединяющей мыщелки плечевой кости. При сгибании предплечья эти три точки образуют равнобедренный, а при сгибании до 90° —равносторонний треугольник (рис. 3.8,б).
Линия Розера-Нелатона, соединяющая седалищный бугор с передне-верхней остью крыла подвздошной кости, на эту линию в норме проецируется вершина большого вертела бедренной кости (рис. 3.8, в).
Линия Шумахера, соединяющая вершину большого вертела бедренной кости с передневерхней остью крыла подвздошной кости, в норме не должна проходить ниже пупка (рис. 3.8, г).
- Инвазивті емес қосымша тексеру әдістері:
Рентгенография (скиаграфия, ангиография)
УЗИ (доплерография, сцинтиграфия)
КТ, МРТ
Электромиография.
- Инвазивті қосымша тексеру әдістері.
Пункция
Артроскопия
- Сонымен қоса, тірек – қимыл аппаратының кейбір(көбінесе қанқаның тұқым қуалайтын метоболикалық зақымдалуында) патологияларында лабораторлық зерттеу маңызды орын алады.
Қорытынды
Науқас уақытында соңғы емін алу үшін мамандандырылған емдік мекемеге жіберілу емнің нәтижесі жақсы болуына маңызды.Осыған орай әрбір дәрігер науқасты тексергенде тірек – қимыл аппаратының болған зақымдалуына диагноз қою үшін арнайы әдістер қолдануға міндетті.