Гормондарды химиялық табиғаты бойынша жіктеу 

Гормондарды  химиялық табиғаты бойынша  жіктеу 

Гормондар — ішкі секреция безінің қанға бөліп шығаратын және дененің түрлі әрекетін реттейтін биологиялық заттар. Әр гормон белгілі бір мүшеге әсер етеді. Гормондардың барлығы бір-бірімен тығыз байланыста жұмыс істейді. Гормондар химиялық құрамына қарай амин қышқыл тектес, нәруызды-пептидті, стероидтар және май қышқылдар тектес немесе эйкозаноидтар болып келеді.

Гормондар мен биологиялық активті заттардың табиғаты әртүрлі. Гормондар құрылымының күрделілігіне байланысты олардың әсері де әртүрлі болады. Мысалы медиаторлар әсері секундтық бір бөлігіндей болса, петидтерде бірнеше сағатқа, ал стероидты гормондар мен иодтирониндер тәулікке дейін әсер етеді. Гормондардың химиялық құрылымдарын, физикалық- химиялық қасиеттерін талдау олардың әсер ету механизмін түсінуге әртүрлі сұйық ішінен бар – жоғын анықтауға көмектеседі.
Гормондардың құрылымы бойынша жіктелуі:
1. Амин қышқылы тектес:
Тирозин тектес: тироксин, триодтиронин, дофомин, адреналин, норадреналин;
Триптофан тектес: мелатонин, серотонин;
Гистидин тектес: гистамин.
2. Пептидті – нәруызды гормондар құрамына  3 тен 250 аминқышқыл қалдықтары кіреді. Амин қышқылдарының қалдықтары тізбекте 20 дан аспаса, пептидті, ал 20-дан көп болса нәруызды гормондар деп аталады.

Нәруыз – пептид гормондар:
полипиптидтер: кортикотропин, меланотропин, вазопрессин, окситоцин, қарын – ішек пептид гормондары:
жай белок – протеиндер: инсулин, соматотропин, пролактин, паратгормон, кальцитонин:
күрделі белоктар: гликопротеиндер, тиреотропин, фоллитропин, лютропин.Бұл екі топ гормондары суда жақсы ериді.
3. Стероидты гормондар:
кортикостероидтар: альдостерон, картизол, кортикостерон;
жынысгормондары: андрогендер (тестостерон), эстрогендер мен прогестерон.
Эйкозаноидтар:
Арахидонқышқылы мен олтектес: простогландиндер, простациклиндер, тромбоксондар, лейкотринде. Олар суда ерімейді,жасушада өз әрекетін тұрақсыз көрсетеді.

Гормондардың химиялық табиғаты бойынша жіктелуі

Омыртқалы жануарлар гормондары химиялық табиғаты бойынша 3 топқа жіктеледі:

1. Пептидтер мен ақуыздар
2. Амин қышқылдарының туындылары (мысалы, тирозин)
3. Стероидтар. Май қышқылдары