Табиғи ресурстарды қолдану
Мақсаты:
- Табиғи ресурстарды дұрыс пайдалану
Жоспар:
Кіріспе
Табиғат ұғымына анықтама
Негізгі бөлім:
Ресурстардың жіктелуі
Ресурстарды тиімді пайдалану
Қорытынды
Табиғат дегеніміз мезгіл мен кеңістікте шексіз, тұрақты қозғалыста, өзгеруде,дамуда болатын бейорганикалық және органикалық дүние.Бұл адамзат қоғамының өмір сүруіне қажетті әлемдегі бүкіл материалдық-энергетикалық,информациялық және әртүрлі табиғи құблыстардың жиынтығы.
Табиғи ресурстар – табиғи ортаның, қоғамның материалдық және рухани мұқтажын қамтамасыз ету үшін, өндірісте пайдаланылатын бөлігі. Табиғи қорларды тиімді пайдалану және адамзатты өне бойын табиғи қормен қамтамасыз ету өте күрделі мәселелердің бірі болып отыр. Сондықтан табиғи қорларды сарқылтпау үшін қалпына келмейтін табиғат байлықтарын тиімді пайдалануға, шикізаттың, отынның, энергияның жаңа көздерін іздеуге барлық күш жұмылдыруда. Бұл шараларды іске асырудың маңызды жолдары басқа (арзан) шикізатты кеңінен қолдану және жан-жақты толық пайдалану.
Адамзаттың әлеуметтік-экономикалық прогрестің шыңына шығуы оның табиғаттың әртүрлі сыйлықтарын – табиғи ресурстарды пайдаланумен тығыз байланысты.
Табиғат ресурстары
- жел
- жер
- топырақ
- пайдалы қазбалар
- су
- өсімдіктер дүниесі
- ауа
- жануарлар дүниесі
Таусылуына байланысты табиғи ресурстар
- сарқылатын
- қалпына келетін
- қалпына келмейтін
- сарқылмайтын
Б.Скиннердің мәліметтері бойынша халық санының қазіргі өсу жылдамдығы жылына 1,7% болған жағдайда ресурстарды пайдалану әрбір 41 жыл сайын екі еселену керек. Бірақ, мысалы,алтын өндіру жылына 4%-ға артып отырса, оның екі еселену периоды 18 жыл, минералдық ресурстардың қолданылуы орташа шамамен жылына 7%-ға артып отырса,ал екі еселену периоды 10 жыл болып отыр. Адамзат қоғамы көмірді 800 жылдан бері өндіріш келеді,бірақ,оның жартысы соңғы 30 жылда өндірілген
Ең көп пайдаланылатын металдарға қатысты (темір мен алюминий) Б.Скиннер былай дейді: темір қолданылу мөлшері бойынша қазір бірінші орында (алюминейден кейін). Оны пайдаланудың қиындықтары, олардың негізгі массасының мөлшері аз қосылыстарда болуына байланысты. Экологиялық тұрғыдан темірді қорыту күкіртті ангидрид көміртегінің қостотығымен ластандырылады. Көмірқышқыл газымен ластану негізінен технологиялық процесте кокстың пайдаланылуымен байланысты
Энергетикалық ресурстар – күннің және космостың энергияларының жиынтығы.
Сарқылмайтын ресурстарға күн энергиясы
Ресурстардың жіктелуі.
Олар атмосфералық, су, өсімдіктер, жануарлар, топырақ, қазба байлықтар, энергетикалық және т.б. болып бөлінеді.
Ең алдымен сарқылмайтын ресурстар жатады.
Сарқылатын ресурстар қалпына келетін және қалпына келмейтін болып бөлінеді. Қалпына келмейтіндерге планетаның қойнауындағы пайдалы қазбалар – металл (қара,түсті,асыл және сирек кездесетін, радиоктивті металдар) рудалары,бейметалды қосылыстар(өнеркәсіптің металлургиялық, химиялық және басқа салаларына арналған шикізаттар)жер асты сулары, құрылыс материалдары (мрамор,құм,гранит және т.б.), энергиясақтағыш көздері (мұнай, газ, көмір, жанғыш-сланец, жертезек) жатады
Табиғи ресурстар
Сарқылатын және қалпына келетін жағынан қарайтын болсақ,жер және орман ресурстарына ерекше тоқталуға болады.Топырақ – барлық материалдық игілік негізі,әр адамның жақсы тұрмыс халі осы байлық көзінің Ресурстардың ішінен судың орны ерекше. Су ластану нәтижесінде уақытша (сапалық жағынан) сарқылады, бірақ сандық сандық жағына сарқылмайтын ресурс. Жердегі судың қорының мөлшері өзгермейді, ал оның жеке сфералар (мұхит,құрлық атмосфера) немесе түрлері (сұйық,қатты, бу тәрізді) арасында таралуы әртүрлі.
Табиғи ресустар өндірісте қолдануына байланысты
- Қазіргі заманғы әлемдік өнеркәсіпте орасан көп мөлшердегі шикізат қолданылды.
- Оның құны өнеркәсіп өнімін өндіруге жұмсалған жинақтама шығында шамамен 75% болады.
- Сондықтан көптеген табиғи ресурстар (ең алдымен көмір, мұнай, газ) біртіндеп азайып келеді.
Адамның ретсіз іс-әрекетінің нәтижесінде кейбір биологиялық маңызды жануарлар мен өсімдіктердің саны қысқарып кетті.
Олар:
Каспий итбалығы
Табиғи ресустарды ұтымды пайдалану дегеніміз – адам мен биологиялық түрлердің өмір сүруіне қажетті қоршаған отаның параметрлерін сақтай отырып, ресурстардың энергетикалық және шикізат қорлары қалпына келетіндей етіп жүргізу.
Ресустарды тиімді пайдаланудың мақсаты – табиғаттың алуантүрлілігін сақтай отырып, халықты қажеттіліктермен қамтамасыз ету.
Қорытынды:
Кез-келген табиғи ресурсты қолдану кезінде , оның тұтас экожүйелер мен жеке табиғи ресурстарға әсерін ескеру қажет.