«АЙЫРҒЫШ ҚОНДЫРҒЫЛАРЫН АВТОМАТТАНДЫРУ»
Автоматтандырылған мұнай өндіретін кәсіпорынның типтік технологиялық схемасында көрсетілгендей, газ-су-мұнай қоспасы топтық өлшеу қондырғыларында дебитті өлшегеннен кейін мұнай газдан және ішінара Судан бөлінетін сепарациялық негізге түседі. Бұл бөлу отын ретінде немесе химиялық шикізат ретінде пайдаланылатын мұнай газын алу үшін жүзеге асырылады; мұнай – газ ағынын араластыру мүмкіндігін төмендету – мұнай эмульсияларының пайда болу жаңалықтарын азайту; мұнай-газ-су қоспасын жинағыш коллекторлар арқылы мұнай-газ қоспасын су түбіндегі сорғы станциясына (ДНС) дейін тасымалдау кезінде қысымды пульсациялауды немесе мұнай дайындау қондырғысын (УПН) азайту. ЭФ сепаратор жұмысының тиімділігі тамшылы сұйықтықтың және оклюдирленген газ көпіршіктерінің шығарылу деңгейімен сипатталады, ол келесі қатынастармен анықталады: (12. 25) мұнда және qr – сепаратордан тыс жерлерге кететін (сепаратордағы шарттарға жатқызылмаған) тамшылы сұйықтық сүйектері мен газкөпіршіктерінің көлемдік шығыстары; V, және Q-сепаратордағы шартқа жатқызылған газ бен сұйықтықтың көлемдік шығыстары. Сепаратор қаңқасы Сепараторда ұсталынатын сұйықтық тамшысының ең аз диамет – рімен сипатталады; еркін қимадағы немесе се – паратордың тамшы бөлмесіндегі газ бойынша токтың орташа жылдамдығының ең аз рұқсат етілген мәнімен және сұйық фазаның Сепараторда болу уақытымен сипатталады. Тамшылы сұйықтықтың меншікті шығуының мәні 1000 м3 газға 50 см3 аспауы тиіс, ал p сепараторындағы сұйықтық ағынымен еркін газдың меншікті шығысын м3 сұйықтыққа Rr 200 л тең қабылдау ұсынылады. Сол мәндер әртүрлі құрылымды сепараторлардан алуға болады. Алайда, сепаратордың тиімді конструкциясы газ бен сұйықтықты тазартудың жоғары дәрежесі және едәуір өнімділіктегі металл сыйымдылығы аз және дайындаудан арзан болатындай болып саналады. Эф-газды тамшылы Сұйықтықтан және сұйықтықтан газ көпіршіктерінен тиімді тазарту Сұйықтық пен газ қозғалысының жоғары жылдамдығы кезінде осындай сепараторларда жүреді. Гипровостокнефть институтында әзірленген гидроциклонды екі көлемді сепаратор тиімді жоғары өнімді сепаратор болып табылады (сурет. 134) сепарациялық қондырғыларда, сондай – ақ н «Спутник а» Және «Спутник Б»типті топтық өлшеу қондырғыларында қолданылады. Мұнай-газ қоспасы гидроциклонды
Бастиекке / келіп түседі, онда орталықтан тепкіш күштердің әсерінен ол мұнай мен газға бөлінеді. Бұдан әрі мұнай мен газ бөлек .
Гидроциклонды екі алмалы салмалы
сепаратордың схемасы:
1 – газды бұру;
2 – жалюзиялық
3 – перфорацияланған қондырма;
тамшылатып ұстауға арналған торлар
4 – сұйықтықтың жоғарғы сыйымдылығы;
5 – бағыттаушы сепаратор;
6 – тангенциалды келте құбыр; газ – мұнай
қоспасы;
7 – гидроциклонды іске қосу;
8 – шаю газы;
9 – сөренің бағыттаушы күнқағары;
10 – аралық;
11 – ис – механизм; толнительный
12 – бұрыштық шашыратқыштар;
13-14 – төменгі дренаж түтігі; гидроциклон;
15 – сыйымдылық лоток
қозғалады жоғарғы сыйымдылыққа құяды. Мұнай 9 ағызу науасы бойынша 12 шашыратқыштарға жіберіледі және одан әрі 15 науа бойынша және 13 дренаждық құбыр бойынша Төменгі сыйымдылыққа қиылады. 4 газ тамшылы сұйықтықты ұстау үшін 3 перер – форирленген торлар арқылы өтеді. және, жалюзи 2 және сепаратордан па-түтікше 1 арқылы газ желісіне шығады. Төменгі сүйекте сұйықтықтың тербелісін тыныштандыру үшін қалқа 10 қарастырылған. Деңгейді реттеу 11 реттеуішпен қамтамасыз етіледі. Бекеттің буланған мұнайы-мұнай коллекторына келте құбыр арқылы ән салады. Газ және газконденсатты кәсіпшіліктер көп бақыланатын газ және конденсатты өндіру, дайындау және жинау объектілері бар үлестірілген жүйе болып табылады. Газ өнеркәсібін дамытудың бастапқы кезеңінде газбен жабдықтаудың негізгі көздері таза газ туған жері болды, олардың газдарында ауыр көмір – дородтары жоқ немесе олардың саны аз болған. Қазіргі уақытта өндірілетін газдың жартысынан астамы газ конденсатты кен орындарының үлесіне тиеді, оларды пайдалану кезінде газ сияқты сұйық көмірсутек фазасы – химиялық өнеркәсіп үшін құнды шикізат болып табылатын конденсат өндіріледі. Газконденсатты шоғырлардың ерекшелігі – қаттық жағдайларда конденсаттың, әдетте, бірыңғай газ фазасында көмірсутекті қоспамен ұсынылатыны. Газ бен конденсатты жинау схемасы суретте көрсетілген. 165. Газ 1 ұңғымадан шлейф бойынша 2 газ жинау пунктіне (ГСП) жіберіледі, онда тасымалдауға дайындау үшін оны толық өңдеу жүргізіледі (механикалық қоспалардан тазарту және су мен конденсатты бөлу). Барлық ГСП шыққаннан бастап газ 3 кәсіпшілік газ жинағыш коллекторында жиналады және магистральдық газ құбырына (МГ), ал 4 конденс құбыры бойынша конденсат – одан әрі өңдеу үшін газофракциялайтын қондырғыға (ГФУ) жіберіледі. Кейбір аудандарда ГСП-да газды жинау және бастапқы сепарациялау ғана жүзеге асырылады,ал терезелерді ол ГСП бірімен біріктірілген бас қару – жарақтарда (ГС) орталықтандырылған өңделеді. Газ конденсатын бөлу немесе ГСП – да газды кептіру үшін төмен температуралы сепарация (HTC) қондырғылары қолданылады. Оның мәні жоғары қуатты пайдалануда газдан көмірсутек конденсаты мен судың терең бөлінуін қамтамасыз ететін төмен температураны алу үшін қабаттан келіп түсетін газдың қысымы. Газдың жоғары қысымы кезінде дроссель әсері есебінен оның турбулентті температурасын төмендетуге болады. Газды төменгі температуралы сепарациялау процесі – 10 °С және одан төмен температурада ағып, ал қондырғыға әдетте ылғалға бай газ келіп түседі, көмірсутектер гидраттарының пайда болуына жағдай жасайды. НТС қондырғыларында гидрат түзілуді болдырмау үшін газ бойынша диэтиленгликоль (ДЭГ) жиі қолданылатын гидрат түзілу ингибиторы бүркіледі. Ингибитор газдағы суда ериді. және су буының қысымын төмендетеді. Ингибитордың әсерінен кейін газдағы гидраттар тек төмен темпурада пайда болуы мүмкін, яғни тежегіш гидрат түзілу температурасын төмендетеді. Қанық ДЭГ қалпына келтірілуі және процесске қайтарылуы мүмкін. Алайда, НТС жоғары қайнайтын көмірсутектерді толық алуға әкелуі мүмкін емес, себебі оларды бөлу үшін өте төмен температура қажет болар еді. Сонымен қатар, әр түрлі акцияны қолда бар сепараторлардың көмегімен бөлінген конден – сатты толығымен ажыратуға болмайды. Сондықтан кейде ҚҚС – мен бірге ылғал газынан және қатты ад – сорбентпен көмірсутекті конденсаттан сіңірілген короталар үдерісінде қолданылады. Мұндай бірлескен процесте HTC көмегімен газдан ауыр көмірсутектер мен ылғалдың көп бөлігі, ал КЦА көмегімен қалған ылғал мен жоғары қайнайтын көмірсутектер алынады. Газ және газ конденсатты кен орындары әдетте өнеркәсіптік орталықтардан алыс аудандарда орналасқан, газ кәсіпшілігінің нысандары үлкен алқапқа орналастырылған – сондықтан газ және күндердің ондаған және жүз шаршы километрге жететін Автоматтандыру және телемеханизациялау, газконсатты кен орындары пайдалануды арттыруда үлкен рөл атқарады.Аралық түрлендіргіште бергіштердің механикалық шығыстың сигналдарын аралық (пневматикалық) электрлік, кедергілік электр қозғаушы күшке түрлендіре алатын құрылғыны айтамыз. Бұл түрлендіргіштердің кеңінен тараған түрі бірінші топтағы. Екінші топтағы түрлендіргіштер температуралық бергіштер мұндай түрлендіргіштер бергіш пен біріккен түрде болады. Үшінші топтағы түрлендіргіштер пневматикалық элементтердегі мемлекеттік сигнал бергіштік түрлендіргіштің тобына жатады. Бұл түрлендіргіштер пневматикалық сигналдарды электрлік сигналдарға және керісінше қызмет атқара алады. Мұндай түрлендіру өртке және жарылысқа қауіпті жағдайда жұмыс жасайтын техникалық процесті басқаруға арналған түрлендіргіштер.Олардың сезімтал элементі термопара болып табылады. 2(әрекетті) әртекті өткізгіш (термоэлектрод), олар бір шетімен бір- бірімен дәнекерлеу арқылы жалғанған. Бұл жалғау жұмыстық дәнекер деп аталады. Егер бос шектерінің температурасы болса басқа дәнекерлеушінің температурасын жұмыстық потенциалар айырмашылығы пайда болады. Бұл құбылыс термоэлектрлік эффект деп аталады. Ол бос электрондардың жұмыстық дәнекер арқылы көп электроны бар өткізгішпен аз электронды өткізгішке қарай дифузиялануы мен түсіндіріледі. Бұл кезде пайда болатын электр өрісі тоқ күшінің көбеюіне бөгет көрсетеді. Сондықтан термопараның бос шеттерінде термоэлектр қозғаушы күш деп аталатын потенциалдар айырымы орнатылады. Температураны өлшеу үшін осы құбылыс қолданылады, жұмыстық Термопараның сымды электродтарын бір-бірінен керамикалық оқшаулағыштар көмегімен жұмыстық дәнекер ден бастап ұзына бойынан оқшаулайды, термопараны болат немесе керамикалық қаптамаға орнатады. Жұмыстық дәнекер қаптамадан ұштық көмегімен оқшауланады. Термопараның құрылысы 1.2 суретте көрсетілген. Оның жұмыстық бөлігін температура өлшеу өдшеуіш аспаптарын орнатады. Термопараны обьектілеріне жалғайтын өткізгіштерді клейвниктерге қосады. Аспап шкаласын температура бірлігінде градустайды. Термоэтектр қозғаушы күш бос шеттерінің температурасын дәнекер t температурасының бос айырмашылығының функциясы болып табылады. Осыдан термоэлектрлік күшті өлшейтін аспап көрсеткіші бақыланатын обьектінің температурасы мен бірге бос жүріс температурасына тәуелділігі екені көрініп тұр. Термопараның бос шеттері обьектінің сыртында орналасқан яғни температурасы тұрақты емес сыртқы ауада. Ал аспап обьектілерінің ішіндегі температура туралы ақпарат беріп тұру керек. Термоэлектрлік қозғаушы күшінің жұмыстық дәнекердің немесе t бос температурасына тәуелділігін екі әдіспен қамтамасыз етуге болады бос шеттерінің температурасын тұрақтандыру. Мысалы ли 0°С кезінде шамасына аспаптарының көрсеткішіне түзету енгізу арқылы. Бірінші әдіс күрделілеу және қымбат бағалы сондықтан оны жеке жағдайларда қолданады. Мысалы термопараны өлшеу кезінде. Технологиялық өлшеулерде екінші әдіс қолданылады: термопараның электродтарының арнайы өткізгішін ұзартып оның бос шеттерін бақылауда температурасы бар зонаға ауыстырады. әдетте ол өлшеуіш аспап орналасқан оператор бөлмесі. Бос шеттерінің температурасы аспаптың кіріс клемаларының қасында немесе ұзартқыш өткізгіштер енгізілген арнайы құрылғыда бақыланады. Егер де осы өткізгіштерден термопараны дайындасақ онда оның термоэлектрлік сипаттамасы ұзартылатын термопараның сипаттамасына 0-100°C температура диапазондарда сәйкес келеді. Термоэлектрлік түрлендіргіштің негізгі бағалау кретериялары: сезімталдық, дәлдік, мінездемелерінің тұрақтылығы, өлшеу шеттері, механикалық әсерге шыдамдылығы, жұмыс мерзімі, сенімділігі, бағасы және тағы басқа.