СӨЖ
Тақырыбы:
Қазақстан Республикасының әкімшілік құқығы
Жоспар
І. Кіріспе
Әкімшілік құқық ұғымы қоғамда атқаратын рөлі міндеттері
ІІ. Негізгі бөлім
а) Әкімшілік құқықтың әдістері
ә) Әкімшілік құқықтың дерек көздері
б) Әкімшілік құқық бұзушылық және әкімшілік жауапкершілік
в)Әкімшілік жаза
г)Әкімшілік-құқықтық ықпал ету шаралары
ІІІ. Қорытынды
IV.Қолданылған әдебиеттер
Әкімшілік құқық- қоғамдық қатынастардың белгілі бір саласын реттейтін құқықтық норма жиынтығы,құқықтың бір саласы.Қазақстан Республикасының әкімшілік құқығы қоғамдағы азаматтардың қауіпсіздігін, тәртіпті,қоғамдық имандылықты, халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауатын қорғайтын, алдын алатын заң актісі болып табылады. Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі 2001 жылдың 15 шілдесінде енгізілген
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңдардың міндеттері:
адамның және азаматтардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін ,халық денсаулығын, санитарлық-эпидемиологиялық салауатын,қоршаған ортаны,қоғамдағы имандылықты, меншікті ,қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті,мемлекеттік билікті жүзеге асырудың белгіленген тәртібін ұйымдастырудың заңмен қорғалатын құқықтары мен мүдделерін әкімшілік құқық бұзушылықтан қорғау,сондай-ақ олардың жасалуының алдын-алу.
Қоғамдық қатынастарға реттеушілік ықпал жасаушы тәсілдік сипатта болатын әкімшілік құқықтың әдістерінің өзіндік бірнеше ерекшелігі бар .Біріншіден,әкімшілік құқық әдістерінің,яғни төменгі органдар мен лаузымды адамдар, жоғарғы органдардың тапсырмасын,талаптарын,тыйым салуларын орындайтын сатылығы.Бұл, әсірісе, атқару билігі органдарымен,кәсіпорындармен,мекемелермен,ұйымдар мен азаматтар арасындағы қарым-қатынаста байқалады. Әкімшілік құқық әдістерінің келесі ерекшелігі құқықтық нормативтік актілерде көрсетілген нормалардың, қалыптардың,талаптардың бұлжытпай орындалуы.Мұндай міндеттеу адамдардың барлығына бірдей не белгілі бір әлеуметтік топтарға ғана бағытталуы мүмкін.
Әкімшілік құқықтың дерек көздері дегеніміз мемлекеттік билік ресми мойындаған ,басқару қатынастары субъектілерінің мінез-құлықтары ережесінің көрінуі мен бекітілуі.
Әкімшілік құқықтың дерек көздері:
Қазақстан Республикасының Конституциясы
Халықаралық,мемлекетаралық шарттар
Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдары
Қазақстан Республикасы заңдары
Қазақстан Республикасы Президентінің, Парламентінің,Үкіметінің,жергілікті мемлекеттік басқару мен өзін-өзі басқару органдарының актілері
Әкімшілік соттық прецеденттер
Әкімшілік шарт
Ғылыми құқықтық докторина
Әкімшілік құқық бұзушылық-жеке адамның,әкімшілік кодекс бойынша жауаптылық көзделген құқыққа қарсы,кінәлі іс-әрекеті не әрекетсіздігі немесе заңды тұлғаның құқыққа қарсы іс-әрекеті не әрекетсіздігі.
Әкімшілік құқық бұзушылық жасалуына қарай
- Қасақана
- Қасақана -ә.қ.б. жасаған жеке адам өз іс-әрекетінің құқыққа қарсы сипатын сезсе,оның залалды салдарын алдын ала білсе,осы салдардың туындауына саналы түрде жол берсе.
- Абайсызда
- Абайсызда-ә.қ.б.адам өз іс-әрекетінің зиянды салдарының туындау мүмкіндігін алдын ала білсе,бірақ жеткілікті негізсіз алдын алуға болады деп ойласа не алдын ала білмесе;
Әкімшілік құқық бұзушылық белгілері
- Қоғамдық қауіптілігі
- Құқыққа қайшы келуі
- кінәлілігі
- Іс-қимыл жауаптылығы
Әкімшілік жауапкершілік дегеніміз құқық бұзушыға белгілі бір айырулар, зиян, айып, мұқтаждық, еркінен айыру сияқты құқықтық шығынға ұшырататын әкімшілік құқық бұзушылыққа деген мемлекеттің қатынасы,жауабы
Әкімшілік жауаптылықты болдырмайтын мән-жайлар:
1)қажетті қорғану
2)қол сұғушылық жасаған адамды ұстау
3)аса қажеттілік
4)негізгі тәуекел
5)күштеп немесе санаға әсер етіп мәжбүрлеу
6)бұйрықты не өнімді орындау
Әкімшілік жаза-әкімшілік кодекс бойынша әкімшілік құқық бұзушылық жасаған субъектіге мемлекеттік арнайы лауазымды адамдар мен органдар (соттар) тағайындайтын мемлекеттік мәжбүрлеу шарасы.
Әкімшілі жаза түрлері
- ескерту жасау;
- әкімшілік айыппұл салу
- әкімшілік құқық бұзушылықты жасау құралы не оның тікелей объектісі болған затты төлемін төлеп алып қою
- әкімшілік құқық бұзушылық салдарынан алынған кірістерді,ақшаны,бағалы қағаздарды тәркілеу
- лицензиядан,арнаулы рұқсаттан,біліктілік аттестатынан айыру
- жеке кәсіпкердің жұмысын тоқтата тұру немесе оған тыйым салу
- әкімшілік қамауға алу (15 не 30 тәулікке)
- шетелдікті не азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасы шегінен әкімшілік жолмен кетіру
Әкімшілік-құқықтық ықпал ету шаралары-әкімшілік құқық бұзушылық жасаған адамға әкімшілік жаза қолданумен қатар осы адамның жаңадан құқық бұзушылық жасауының алдын-алу.
Әкімшілік-құқықтық ықпал ету шаралары
- жол жүрісі ережелерін білуді тексеру
- медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасы.
Қолданылған әдебиеттер:
1.Қ.И. Оспанов “Құқық негіздері” оқу құралы.Алматы:Жеті жарғы 2006ж
2.Ашитов З.О.,Ашитов Б.З. “Қазақстан Республикасының құқық негіздері”:оқу құралы.Алматы:Жеті жарғы 2003ж
3.www.google.kz
4.www.yandex.ru