Өзін-өзі тану сабағының жоспарын құру бойынша әдістемелік ұсынымдар

Өзін-өзі тану сабағының жоспарын құру бойынша әдістемелік ұсынымдар

Осы әдістемелік ұсынымдар «Орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары педагогтарының жүргізуі үшін міндетті құжаттар тізбесін және олардың нысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 6 сәуірдегі № 130 бұйрығы негізінде әзірленді.   Сабақ жоспарының жаңартылған нысаны мен олардың бағандарын толтыру бойынша ұсыныстар берілді. Мысалы, қосымшада сегізінші сыныпқа арналған сабақ жоспарының кестесін толтырудың «Мен бұл әлемге келдім…» тақырыбындағы № 2 сабақ берілген.

Өзін-өзі тану бойынша сабақ жоспары 

Бөлім:
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылардың саны:	Қатыспағандардың саны:
№ сабақтың тақырыбы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту  мақсаттары
Құндылығы:
Қасиеттер:
Сабақтың мақсаты
Сабақтың міндеттері: 1.      Білімділік 2.      Дамытушылық 3.      Тәрбиелік

 Сабақтың барысы:

Сабақтың кезеңі/ Уақыты	Педагогтің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті	Ресурстар
Ұйымдастыру кезеңі   1.Жағымды көңіл-күй
2. Алдыңғы үй тапсырмасын тексеру (әңгіме)
3. Жағымды ой-пікір (дәйексөз) әңгіме
4. Оқиға айту (әңгіме)
5.  Шығармашылық жұмыс
6. Жобалау қызметі
7. Топпен ән айту
8.  Үй тапсырмасы
9. Сабақтың қортынды сәті

 

1. Сабақ жоспарының «Бөлім» бағанында осы сабақтың тақырыбы орналасқан өзін-өзі тану бойынша оқулықтың төрт тақырыптық бөлімінің бірінің атауы көрсетіледі.
2. «Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары» деген бағанда «Өзін-өзі тану» пәні бойынша оқу бағдарламасынан: оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар тізімінен 1-4 сыныптар үшін, күтілетін нәтижелер тізімінен 5-9, 10-11 сыныптар үшін оқу мақсаттары жазылады (Қосымша 1).
3. «Құндылық» бағанында мұғалім сабақ тақырыбының рухани-адамгершілік тереңдігін анықтау үшін таңдаған бес мәңгілік жалпыадамзаттық құндылықтардың бірін (Ақиқат, Сүйіспеншілік, Ішкі тыныштық, Дұрыс әрекет, Қиянат жасамау) жазады.
4. «Қасиеттер» бағанында мұғалім таңдалған құндылыққа сәйкес келетін адамгершілік-рухани қасиеттерді жазады, олар сабақтың міндеттерінде көрсетіледі.
5. «Сабақтың мақсаты» бағанында мұғалім сабақтың мақсатын жазады, онда сабақтың тақырыбына байланысты сабақта анықталған құндылық көрсетілуі керек. Құндылықты анықтау сабақ тақырыбының рухани-адамгершілік тереңдігін ашуға көмектеседі.
6. «Сабақтың міндеттері» бағанында мұғалім сабақтың үш міндетін жазады: білімділік, дамытушылық, тәрбиелік. Білімділік тапсырмасында сабақтың негізгі ұғымдары, дамытушылықта-дағдылар, ал тәрбиелік тапсырмасында «Қасиеттер» бағанында жазылған қасиеттер көрсетілуі керек. Сабақтың мазмұны мұғалімнің таңдаған адамгершілік-рухани қасиеттерін зерттеу, дамыту және тәрбиелеу арқылы сабақтың мақсатын жүзеге асыру үшін таңдалуы керек. Осылайша, сабақтың құрылымдық және мазмұндық тұтастығы жүзеге асырылады.

«Сабақ барысы» кестесін толтыру бойынша ұсыныстарда «Мұғалімнің іс-әрекеті» бірінші бағанын қалай толтыру керектігі ғана қарастырылады, өйткені «Оқушының іс-әрекеті» және «Ресурстар» бағандарын толтыру мұғалім үшін қиын емес.

1. «Жағымды көңіл-күй» бағанында мұғалім таңдаған жағымды көңіл-күй формасын көрсету керек: Қуаныш шеңбері немесе «Жарыққа көңіл бөлу», «Орманда серуендеу», «Су астындағы әлем», тыныс алу және басқалар. Бұл жағдайда көңіл-күй мәтінін жазудың қажеті жоқ. Егер мұғалім өзінің авторлық мәтінін оң көзқараспен ұсынса, онда бұл мәтін толығымен жазылуы керек.
2. «Алдыңғы үй тапсырмасын тексеру (әңгіме)» бағанында мұғалім оқытылатын тақырып бойынша оқулықтан үйде оқуға арналған мәтіннің беті мен атауын көрсетуі, сондай-ақ әңгімеге арналған сұрақтарды жазуы керек. Сабақта оқушылар мәтінді қайталайды, ал мұғалім әңгіме жүргізеді. Сабақтың бұл компоненті мұғалімге оқушыларды сабақ тақырыбына алдын-ала дайындауға, мәтінді оқуға уақытты қысқартуға және жаңа ақпаратпен танысуға уақыт қалдыруға мүмкіндік береді. Сабақтың бұл құрылымдық компоненті міндетті емес екенін ескеріңіз, ол мұғалімнің таңдауы бойынша жүзеге асырылады. Егер бұл компонент болмаса, онда осы бағанда сызықша қойылады.
3. «Жағымды ой-пікір (дәйексөз) (әңгіме)» бағанында мұғалім сабақтың мәнін анықтайтын және тақырыбына сәйкес келетін бір жағымды ой-пікір (дәйексөз) жазып, дәйексөзді талқылауға арналған сұрақтарды таңдап, сонымен қатар дәйексөзді есте сақтау үшін қандай әдістемелік әдіс қолданылатынын сипаттауы керек, мысалы, хормен дәйексөзді қайталау, дәптерге жазу және т.б. қажет болған жағдайда дәйексөз авторы туралы аздап ақпарат қосуға болады.
4. «Оқиға айту (әңгіме)» бағанында мұғалім оқушыларға әңгімелейтін оқиғаның атын, сондай-ақ әңгімеге арналған сұрақтарды жазуы керек. Әңгіме айтуда мұғалім «мұғалімнен сыйлық» ретінде оқулықтан емес, жаңа бір нәрсені айта алады: өз өмірінен алынған әңгіме, жаңа тәмсіл, күн жаңалықтарынан немесе бейнеден алынған өмірлік оқиға. Оқушыларға оқиғаны айтуды ұсынуға болады. Сондай-ақ, мұғалім оқулықтан бір оқиғаны айта алады (содан кейін алдын-ала үй тапсырмасы болмайды). Оқиға мен әңгіме сабақтың мақсаты мен міндеттеріне сәйкес келуі керек.
5. «Шығармашылық жұмыс» бағанында мұғалім қандай шығармашылық қызметті жүргізетінін егжей-тегжейлі сипаттауы керек. Егер бұл шығармашылық әрекет оқулықтан болса, онда оған парақ пен шығармашылық тапсырманың нөмірін жазу жеткілікті. Егер шығармашылық қызметті мұғалімнің өзі құрастырса немесе дамытса, онда оны егжей-тегжейлі сипаттау керек. Шығармашылық қызмет міндеттерде көрсетілген қасиеттерді дамытып, тәрбиелеуі керек. «Жобалау қызметі» бағанында мұғалім жобалық қызметті жүзеге асыру бойынша оқушылармен қандай жұмысты жүзеге асыратынын сипаттауы тиіс. Сабақтың бұл құрылымдық компоненті міндетті емес екенін ескеріңіз, ол мұғалімнің таңдауы бойынша жүзеге асырылады. Егер бұл компонент болмаса, онда осы бағанда сызықша қойылады. Егер мұғалім, керісінше, жобалық қызметке көбірек уақыт бөлуді шешсе және басқа шығармашылық жұмысты өткізуге уақыт жетпесе, онда «шығармашылық қызмет» бағанында сызық қойылады.
6. «Топпен ән айту» бағанында мұғалім әннің атауын және авторларын жазады. Ән сабақтың тақырыбына сәйкес келуі керек, құндылықтардан тұруы керек және тапсырмаларда көрсетілген қасиеттерді дамытуы керек. Оқушыларға ұнайтын бір әнді бірнеше сабақта айтуға болады.
7. «Үй тапсырмасы» бағанында мұғалім үй тапсырмасын жазады.
8. «Сабақтың қорытынды сәті» бағанында мұғалім сабақтың соңғы минуты қалай өткізілетінін сипаттайды және тыныш музыкамен айтылатын сабақтың мақсатына байланысты тілектерді жазады.
9. Сабақтың құрылымдық компоненттерінің тәртібі екі жағдайдан басқа өзгеруі мүмкін: жағымды көңіл-кұй әрдайым сабақтың басында, сабақтың қорытынды сәті соңында өткізіледі.
10. Сабақты құрудағы шығармашылық көзқарас, қосымша материалды «мұғалімнен сыйлық» ретінде пайдалану, ең бастысы сабақтың тақырыбы бойынша, сабақтың құндылығы мен міндеттеріне сәйкес қолдану әрқашан құпталады.

Жоспарда «бағалау» бағаны жоқ екеніне назар аударамыз, себебі 14-9 тармаққа сәйкес «Орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары үшін білім алушылардың үлгеріміне ағымдағы бақылау, аралық және қорытынды аттестаттау жүргізудің үлгілік қағидаларын бекіту туралы» ҚР Білім және ғылым министрінің 17.04.2020 ж. № 125 бұйрығының жаңа редакциясында «Өзін-өзі тану» пәні бойынша жиынтық бағалау жүргізілмейді.

Әр жартыжылдықтың және оқу жылының соңында «өзін-өзі тану» пәні бойынша барлық сыныптарда «сынақ» («сынақталмады») қойылады.

Әр жартыжылдықтың және оқу жылының соңында «өзін-өзі тану» пәні бойынша барлық сыныптарда «сынақ» («сынақталмады») қойылады. Тек бірінші сыныптардың бірінші жартыжылдығы аптасындағы сағат санына қарамастан барлық оқу пәндері бойынша бағаланбайтыны – ерекшілік болып табылады. Бірінші сынып оқушыларын екінші жартыжылдыққа және бір жылға бағалау стандартты түрде «сынақ» («сынақталмады») белгісін қою арқылы жүзеге асырылады. 

ҚОСЫМША 1 

ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫНА СӘЙКЕС ОҚУ МАҚСАТТАРЫ 

1-сыныпты аяқтаған оқушы:

• онда жалпыадамзаттық құндылықтар туралы қарапайым түсінігі бар;
• бағдарламада анықталған көлемде Қазақстан мен басқа халықтардың рухани мұрасын біледі;
• бағдарламада анықталған адамгершілік-рухани мазмұндағы өлеңдерді, нақыл сөздерді жатқа біледі;
• сабақта, мектепте, қоғамдық орындарда тәртіпті сақтай алады.;
• міндеттерін біледі және түсінеді, оқушының борышын орындайды (қажетті оқу құралдары мен үй тапсырмаларының болуы, сыныптағы жұмыс);
• адамдарға, табиғатқа, қоғамдық меншікке ұқыпты және саналы түрде қарайды;
• денсаулықты сақтау үшін жақсы ойлардың маңыздылығын түсінеді, салауатты өмір салтының қарапайым ережелерін біледі және қолдана алады. 

2-сыныпты аяқтаған оқушы:

• онда жалпыадамзаттық құндылықтар туралы қарапайым түсінігі бар;
• бағдарламада анықталған көлемде Қазақстан мен басқа халықтардың рухани мұрасын біледі;
• бағдарламада анықталған адамгершілік-рухани мазмұндағы өлеңдерді, нақыл сөздерді жатқа біледі;
• сабақта, мектепте, қоғамдық орындарда тәртіпті сақтай алады.;
• міндеттерін біледі және түсінеді, оқушының борышын орындайды (қажетті оқу құралдары мен үй тапсырмаларының болуы, сыныптағы жұмыс);
• адамдарға, табиғатқа, қоғамдық меншікке ұқыпты және саналы түрде қарайды;
• денсаулықты сақтау үшін жақсы ойлардың маңыздылығын түсінеді, салауатты өмір салтының қарапайым ережелерін біледі және қолдана алады.
• адамның адалдық пен шынайылық, ізгілік, адамдарға құрметпен қарау сияқты жағымды қасиеттері туралы түсінікке ие;
• өз өлкесінің мәдени құндылығы мен шабыттың қайнар көзі ретінде табиғат туралы түсініктері бар; жасыл желектерге, құстарға, жануарларға ұқыпты қарайды;
• салауатты өмір салтын ұстанудың маңыздылығын түсінеді; – денсаулықты нығайтатын факторларды, денсаулықтың негізгі ережелерін біледі;
• әр түрлі ұлт өкілдері арасындағы бейбітшілік пен келісім, Қазақстанда тұратын халықтар достығының құндылығы туралы түсініктері бар;
• басқа адамдармен тату өмір сүру, сыныптастарымен және достарымен жақсы қарым-қатынаста болу қабілетінің маңыздылығын түсінеді; мейірімділік, өзін және басқаларды құрметтеу көріністерін бағалай алады;
• іс-әрекеттерін әділ бағалай алады; шешім қабылдай алады, мектептегі, үйдегі, қоғамдық орындардағы мінез-құлықты бақылай алады;
• әдеп ережелерін біледі және түсінеді, өз білімін әртүрлі жағдайларда саналы түрде қолданады.

3-сыныпты аяқтаған оқушы:

– еңбек, өзара түсіністік, көңілділік, оптимизм, тілектестік, жомарттық, патриотизм, шығармашылық ұғымдарының маңыздылығы мен мазмұнын түсінеді;

– адам сезімдері мен эмоцияларының көріністерін түсіне алады, көңілділік, оптимизм пен жомарттық таныта алады;

– адамдарға сезімтал және мұқият қарайды;

– істерде және іс-әрекеттерде жауапкершілікті көрсете алады ;

– салауатты өмір салты ережелерін біледі, салауатты өмір салтын жүргізу қажеттілігін түсінеді, жеке гигиена мен еңбек және демалыс режимін сақтайды;

– шығармашылық қызмет арқылы өз ойлары мен әсерлерін білдіре алады;

– адамдарға назар аударуды және құрмет көрсетуді, өзін-өзі құрметтеуді, жақындарына, туыстарына қамқорлық жасауды біледі.

– өзінің туыстары мен достарының еңбегі мен кәсібіне қызығушылық пен құрмет көрсетеді;

– туған өлкенің табиғатына ұқыпты қараудың маңыздылығын түсінеді.;

– ел тарихына, өз халқының тарихи тамырына, халықтың мәдени мұрасына қызығушылық танытады. 

4- сыныпты аяқтаған оқушы:

• ұғымдардың маңыздылығы мен мазмұнын түсінеді: ұжым, азамат, дәстүр, жауапкершілік, ержүректік, батылдық, ар-ождан, әділеттілік;
• адами сезімдер мен эмоциялар көріністерін талдай біледі, өзінің эмоционалдық көңіл-күйін ажыратады, өз пікірін, сезім мен талпынысын білдіре алады, жағымсыз эмоциялар мен әрекеттеді тежей біледі;
• мінез-құлықтың этикет нормаларын біледі, іс жүзінде әдептілікті қолданады және сыртқы келбет мәдениетін сақтайды;
• адамдармен достық қарым – қатынасты сақтай алады, адал және әділ іс-әрекеттерді түсіне алады, басқаларға көңіл бөліп, жанашырлық таныта алады, отбасындағы, елдегі, әлемдегі проблемаларға бей-жай қарамайды;
• дене дамуының қажеттілігін түсінеді, денсаулықты сақтауды қамтамасыз ететін сауықтыру әдістемелері мен қауіпсіздік шараларын практикада қолдана алады;
• кітап оқуға саналы түрде таңдау жасай алады, әдеби кейіпкерлердің іс-әрекеттері арқылы өз мінез-құлқын бағалай алады;
• қарым-қатынас ережелерін біледі, топта, сыныпта, үйде, бейтаныс адамдармен жағымды, достық қарым-қатынасты сақтай алады; өзінің туыстары мен жақындарының еңбегі мен кәсібіне қызығушылық пен құрмет көрсетеді;
• табиғаттың өмір көзі ретінде маңыздылығын түсінеді;
• қоршаған ортаға қамқорлық жасай алады, табиғи көздердің тазалығын сақтай алады;
• өзін Қазақстан Республикасының азаматы ретінде сезінеді; өзінің ел, қала, ауыл, мектеп өміріне қатыстылығын түсінеді; қоғамға қызмет етудің маңыздылығын түсінеді. 

5-сыныпты бітіргеннен кейін білім алушы:

• өзінің даралығын түсінеді, басқа адамның даралығының көріністеріне құрметпен қарайды;
• басқа адамдарға мейірімділік пен жанашырлық танытады, оларға нақты көмек көрсетуге тырысады;
• үйде, жақын ортада достық қарым-қатынасты сақтай алады, туындаған қақтығыстарды сындарлы шешуге тырысады, ынтымақтастық пен келісім негізінде басқа адамдармен өзара іс-қимыл жасауға тырысады;
• шынайы және жалған, мәңгілік және уақытша ойларды терең ой елегінен өткізіп, ажырата алады;
• дене және рухани денсаулықтың, салауатты өмір салтының байланысын түсінеді; зиянды әдеттерден аулақ болуға тырысады;
• бос уақытты ұтымды пайдалану қажеттілігін түсінеді;
• өз бетінше білім алуға және шығармашылыққа қызығушылық танытады; өз ойын білдіруге ұмтылады;
• достық пен қарым-қатынасты бағалайды, шыдамдылық, басқа адамға қызығушылық танытады;
• өзінің эмоционалдық жағдайын басқаруға, жағымсыз эмоцияларды тоқтатуға тырысады;
• дербес шешімдер қабылдауға ұмтылады және олар үшін жауапты болады;
• басқа адамдардың қадір-қасиетін қорлаусыз өз көзқарасын қорғай алады. 

6-сыныпты бітіргеннен кейін білім алушы:

• жалпыадамзаттық құндылықтардың маңыздылығын түсінеді және оларды өз өмірінде ұстануға тырысады;
• адамзаттың рухани ұстаздарының өмірі мен шығармашылығы туралы біледі;
• әлсіздерге, науқастарға, ренжулілерге мейірімді бола алады, нақты көмек көрсету арқылы адамдарға жанашырлық танытады;
• үйде, жақын ортада, адамгершілік қағидаттары мен руханият нормалары негізінде бірлескен қызметте достық қарым-қатынасты қолдай алады; ұрыстардың, жанжалдардың негативтілігін түсінеді, оларды жеңе алады және ынтымақтастық пен келісім негізінде өзара іс-қимыл жасай алады;
• дене және рухани денсаулық үйлесімінің маңыздылығын, салауатты өмір салтының маңыздылығын түсінеді; зиянды бейімділіктер мен әдеттерден аулақ болуға тырысады;
• жеке бос уақытын нәтижелі ұйымдастыру қажеттілігін түсінеді, өз уақытын жоспарлай алады;
• өздігінен білім алуға және өзін-өзі жүзеге асыруға, өзіндік шығармашылыққа қызығушылық танытады; өзінің қабілеттері мен мүмкіндіктерін барынша іске асыруға ұмтылады;
• шынайы және жалған, мәңгілік және уақытша ойларды терең ой елегінен өткізіп, ажырата алады;
• достық пен қарым-қатынасты бағалай алады, сабырлы, өкпеніғ түсініспеушілікті кешіре алады; басқа адамды тыңдап, түсіне алады;
• әртүрлі жағдайларда өзін лайықты және жауапты ұстай алады; өзінің эмоционалдық жағдайын басқарады, жағымсыз эмоциялар мен пиғылдарды тежейді;
• дербес және жауапты шешімдер қабылдай алады және оларды негіздейді;
• басқа адамдардың қадір-қасиетін кемсітпей, өзінің қағидаттарын, ұстанымдары мен нанымдарын қорғай алады; 

7-сыныпты бітіргеннен кейін білім алушы: 

• мынадай ұғымдардың маңыздылығы мен мазмұнын түсінеді: рухани даму, адам рухының сұлулығы, қадір-қасиет, бақыт, қарым-қатынас, келісім, азаматтық ұстаным, позитивті ойлау, өмір үйлесімі, бостандық, шығармашылық, өмірдің мәні;
• жалпыадамзаттық құндылықтардың маңыздылығын түсінеді және оларды өз өмірінде ұстануға тырысады;
• адамзаттың рухани ұстаздарының өмірі мен шығармашылығы туралы біледі;
• өзінің эмоционалдық және психикалық жай-күйін басқара алады, жағымсыз эмоциялар мен іс-әрекеттер көріністерін тежей алады;
• шынайы және жалған, мәңгілік және уақытша ойларды терең ой елегінен өткізіп, ажырата алады;
• отбасылық дәстүрлерді біледі және құрметтейді, отбасындағы, қоғамдағы өз рөлін түсінеді; жауапты, қамқор бола алады, туыстарымен және жақындарымен достық қарым-қатынасты сақтай алады;
• салауатты өмір салтына ықпал ететін әртүрлі дене іс-әрекеттерін орындай алады;
• қоршаған әлемнің және адамның сұлулығын бағалай алады; шығармашылық қызмет арқылы оларға деген көзқарасын білдіреді;
• өз міндеттеріне жауапкершілікпен қараудың мәнін түсінеді, өз бетінше және ұжымда еңбек ете алады;
• адамгершілік-рухани нормаларға сәйкес өзінің мақсаттары мен оларға қол жеткізу мүмкіндіктерін анықтай алады;

• 11)жағымсыз стереотиптерді және қауіпті әуестіктерді бағалай алады; зиянды әдеттердің (алкоголь, темекі шегу, есірткі және т. б.) алдын алу тұрғысынан өзінің іс-әрекеті мен дамуын бағалай алады;
  • өз халқының мәдениеті, салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы, тілінің және басқа халықтардың маңыздылығын түсінеді;
  • позитивті қарым-қатынастың құндылығын түсінеді, өзін-өзі бағалауды жүргізе алады және оны мұғалімдердің, құрдастарының, туыстарының және жақындарының бағасымен салыстыра алады;
  • қоғамда лайықты мінез-құлық ережелерін сақтай алады, жеке іс-әрекеттері мен айналасындағылардың іс-әрекеттерін бағалай алады;
  • өзінің әлеуметтік және азаматтық жауапкершілігін сезіне отырып, өз бетінше шешім қабылдай алады. 

8-сыныпты бітіргеннен кейін білім алушы: 

• ұғымдардың маңыздылығы мен мазмұнын түсінеді: даналық, адалдық, келісім, шындық, бақыт, өмір, махаббат;
• адам мінезінің оң және теріс ерекшеліктерін, оның іс-әрекеттері мен ниеттерін ажырата алады;
• өзінің эмоционалдық және психикалық жай-күйін басқара алады, жағымсыз эмоциялар мен іс-әрекеттер көріністерін тежей алады;
• отбасылық дәстүрлерді біледі және құрметтейді, отбасындағы, қоғамдағы өз рөлін түсінеді; жауапты, қамқор бола алады, туыстарымен және жақындарымен достық қарым-қатынасты сақтай алады;
• салауатты өмір салтына ықпал ететін әртүрлі дене шынықтыру іс-әрекеттерін орындай алады;
• қоршаған әлемнің және адамның сұлулығын бағалай алады; шығармашылық қызмет арқылы оларға деген көзқарасын білдіреді;
• өз міндеттеріне жауапкершілікпен қараудың мәнін түсінеді, өз бетінше және ұжымда еңбек ете алады;
• адамгершілік-рухани нормаларға сәйкес өзінің мақсаттары мен оларға қол жеткізу мүмкіндіктерін анықтай алады;

• 9)жағымсыз стереотиптерді және қауіпті әуестіктерді бағалай алады; зиянды әдеттердің (алкоголь, темекі шегу, есірткі және т. б.) алдын алу тұрғысынан өзінің іс-әрекеті мен дамуын бағалай алады;
  • өз халқының мәдениеті, салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы, тілінің және басқа халықтардың маңыздылығын түсінеді;
  • позитивті қарым-қатынастың құндылығын түсінеді, өзін-өзі бағалауды жүргізе алады және оны мұғалімдердің, құрдастарының, туыстарының және жақындарының бағасымен салыстыра алады;
  • қоғамда лайықты мінез-құлық ережелерін сақтай алады, жеке іс-әрекеттері мен айналасындағылардың іс-әрекеттерін бағалай алады;
  • өзінің әлеуметтік және азаматтық жауапкершілігін сезіне отырып, өз бетінше шешім қабылдай алады. 

• 9-сыныпты бітіргеннен кейін білім алушы:

• жалпыадамзаттық, этномәдени және ұлттық құндылықтардың өзара байланысын түсінеді;
• өз мүмкіндіктерін білуге ұмтылады;
• өз ойлары, сөздері мен іс-әрекеттері үшін жауап береді;
• зорлық пен қатыгездік көрінісінің жағымсыз салдары туралы біледі;
• өмірдегі әдемі, асқақ, қайғылы және күлкілі қасиеттерді танып, оған өз көзқарасын білдіре алады;
• отбасындағы, ұжымдағы және қоғамдағы өз рөлін жынысына қарай түсінеді;
• өзінің өмірі мен денсаулығын құндылық ретінде сезінеді, салауатты өмір салты туралы білімді практикада пайдаланады, өмірден зиянды әдеттерді жоюға ұмтылады;
• болашақ мамандықты саналы түрде таңдаудың маңыздылығын түсінеді;
• өзінің жеке уақытын бөле және бақылай алады;
• қалаулар мен мүмкіндіктерді объективті түрде өлшей алады, материалдық және материалдық емес жоспардың қажеттіліктерін ажырата алады;
• өмірдегі өзара көмектің маңыздылығын түсінеді;
• азаматтық тиесілігін түсінуге ұмтылады, қазақ және басқа тілдерге, басқа халықтардың қазақ ұлттық дәстүрлері мен дәстүрлеріне құрметпен қарайды. 

• 10- сыныпты бітірген оқушы:

• адам өміріндегі жалпыадамзаттық, этномәдени және ұлттық құндылықтардың өзара байланысы мен арақатынасын түсінеді;
• оң қарым-қатынас мәдениетін меңгереді және оны күнделікті өмірде практикада көрсете алады;
• өз көзқарастары мен іс-әрекеттерін, басқа адамдардың көзқарастары мен іс-әрекеттерін талдай және сыни бағалай алады;
• отбасындағы оң қарым-қатынастың құндылығын, отбасын құрудағы жауапкершілікті сезінеді;
• өмірдің мәнін түсінуге тырысады;
• өзінің және қоғамның жеке уақытын тиімді ұйымдастыра алады;
• әртүрлі көздерден алынған ақпаратты салыстыра, талдай, сыни бағалай біледі;
• өз көзқарастары мен пікірлерін еркін, дәлелді түрде білдіре және дәлелдей алады, өз көзқарастарынан өзгеше пікірлерге төзімділік таныта алады;
• қоғамға практикалық қызмет ету дағдысы бар;
• өзінің азаматтық ұстанымын қорғайды;
• адамның қоғамдағы жағдайына және оның жеке қасиеттеріне қарамастан, басқа ұлттар мен конфессиялар өкілдеріне құрмет пен төзімділік танытады. 

11-сыныпты бітіргеннен кейін білім алушы:

• адам үшін жалпыадамзаттық, адамгершілік-рухани құндылықтардың маңыздылығын түсінеді;
• адами қарым-қатынастарды танып, бағалай алады;
• командада жұмыс істей алады, топта, ұжымда өзін сәйкестендіре алады;
• отбасының адам өміріндегі маңыздылығын және болашақ ересек өмірдің болашағын түсінеді;
• өзінің мінез-құлқын, эмоциясын басқара алады;
• эстетикалық талғамға, әдептілікке ие, күнделікті өмірді сұлулық заңдарына сәйкес жасайды;
• өз ойлары мен сезімдерін еркін білдіреді;
• қоршаған әлеммен үйлесімді қарым-қатынас құруға ұмтылады;
• өзінің қағидаттары мен нанымдарын қорғай алады;
• зорлық-зомбылық пен қатыгездікке қарсы;
• отбасында, ұжымда денсаулық сақтау ортасын құру және қолдау үшін білім мен дағдыларды қолданады;
• өмірлік жағдайларды өзін-өзі жетілдіру үшін шығармашылықпен және нәтижелі пайдалана алады;
• өзін-өзі танытуға ұмтылады;
• жалпыадамзаттық құндылықтарды басшылыққа ала отырып, әртүрлі өмірлік жағдайларда жауапты шешімдер қабылдай алады.

ҚОСЫМША 2.

Өзін-өзі тану бойынша сабақ жоспары

(ҮЛГІ)

Бөлім:3	Қоғамдағы өмір
Мұғалімнің Аты-жөні, тегі
Мерізімі:
Класс: 10 А	Оқушылар саны: 25	Қатыспаған оқушылар: 0
Сабақтың тақырыбы №17	Отбасы аясында
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту  Мақсаттары	Рухани-адамгершілік нормаларға сәйкес өзінің мақсаттары мен жетістіктерінің мүмкіндіктерін анықтай білу
Құндылық	Сүйіспеншілік
Қасиеттер	Сыйластық, шынайылық, еңбексүйгіштік
Сабақтың    мақсаты	оқушыларға  «адам», «отбасы», «отбасы тарихы» ұғымдарын түсіндіру арқылы, Сүйіспеншілік  құндылығының мәнін ашу.
Сабақтың міндеттері	–        оқушыларды отбасының ұрпақтарына ықпалы туралы түсініктерін кеңейту; –        айналасына  сыйластықпен қарай білу дағдылырын дамыту; –        оқушыларды отбасында шынайы, еңбексүйгіш болуға  тәрбиелеу.

Сабақ барысы

Сабақтың кезеңдері / Уақыт	Педагогтің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті	Ресурстар
Ұйымдастыру кезеңі (1 мин)   1. Жағымды көңіл күй  (1-3 мин)	Мұғалім оқушылардың сабаққа қатысуын тексереді. Мұғалім «Тыныс алу» жаттығуын өткізеді.	Оқушылар сабаққа дайындығын көрсетеді. Оқушылар тыныс алып, жағмды күйге келіп, терең ойлауға бейімделеді.	Оқулық, мұғалімдерге арналған  әдістемелік құрал, Ф. Шопеннің «Мечта» аудиожазбасы https://zvooq.eu/
2. Алдын ала берілген үй тапсырмасын тексеру (әңгімелеу) (3-5 мин)	Оқулық, №  17сабақ 82-беттегі  «Менің әкем» Ерлан Бекқожиннің әңгімесі. Сұрақтар: – Автор әкесінің қандай қасиеттері туралы айтады? • Бекхожиндердің отбасын бақытты, өнегелі деп айтуға бола ма? Неліктен? • Аталған отбасының қандай құндылықтары жөнінде білдіңіз? • Қазіргі заманғы отбасы құндылықтары қандай деп санайсыз? • Сіздің ойыңызша, өз отбасының тарихын білу керек пе? Неліктен? • Сіздің ұғымыңызда өнегелі отбасы қандай болуы керек?	Мұғалім сұрақтардың көмегімен оқушыларды «отбасы» және «адам», «перзенттік парыз», «отбасы тарихы»  ұғымдарын түсінуге жетелейді, сонымен қатар олардың өзара байланысын түсінуге көмектеседі.
3. Жағымды ой-пікір (дәйексөз)  (3-4 мин)	Отбасында өзара сүйіспеншілік болғанда ғана отбасылық тұрмыс зор бақытқа кенеле алады.   Н.К.Крупская. – Дәйексөздің мағынасын қалай түсінесіздер? Мұғалім дәйексөзді дәптерге жазуды ұсынады.	Оқушылар Н.К.Крупскаяның қанатты сөзінің мағынасын талқылайды, оны бірнеше рет қайталайды және дәптерге жазады.	Презентация, слайд. Жұмыс дәптерлері.
4. Оқиғалар айту (әңгімелесу)  (4-8 мин)	Мұғалім «Ұстаздық дастан» Макаренконың шығармасынан үзіндіні айтып береді. Сұрақтар арқылы әр адамның шынайылық  еңбексүйгіштік қасиеттері арқылы Сүйіспеншілік құндылығын ашады. Сонымен қатар,  қоғамға қызмет ететін адамдардың ең маңызды сапасы шынайылық екенін баса айтады. Сұрақтар: *Макаренконың мектеп-интернатқа баруының  себебі неде? *Ұстаз қалаға баруға қай баланы таңдайды? *Интернат балаларының нағыз еңбексүйгіш  болып шығыуының сыры неде деп ойлайсыздар? *Адамды сенімге жетелейтін қандай күш? *Адамның жарқын көрінісі қалай байқалады? *Сіз ортада сүйіспеншілігіңізбен қалай бөлісіп жүрсіз?Мысал келтіріңіз.	Оқушылар оқиғаның тыңдағаннан кейін, мұғалімнің сұрақтарына жауап бере отырып, еңбексүйгіштік пен адалдыққа  байланысты адам өмірінің шынайы тағдыры туралы терең ойланады.	«Ұстаздық дастан» Макаренконың шығармасы.
5. Шығармашылық жұмыс (12-15 мин)	Мұғалім оқушыларды 3 топқа біріктіреді және топта жұмыс ұйымдастырады: «Перзенттің парызы»постерін жасаңыз. Презентацияларды талқылағаннан кейін мұғалім сабақтың дәйексөзін еске түсіріп, шығармашылық тапсырмадан кейінгі қорытындылармен байланыстыруды ұсынады.	Оқушылар «Перзенттің парызы» постерін жасап, өз жұмыстарын сыныпқа таныстырады.	Флипчарттар, баяу әуен қойылады.
6. Үй тапсырмасы (1-2 мин)	Алдын ала берілген үй тапсырмасы: оқулықтан №18 сабақ 84-85-бет Сапарғали Бегалин «Бала Шоқан» әңгімесін оқып, сұрақтарға жауап беріңіз.	Оқушылар үй тапсырмасын жазады.
7.  Топпен ән айту (2-3 мин)	Мұғалім оқушылармен бірге  Сырым Исабаевтың «Анашым» әнін орындайды.	Оқушылар мұғаліммен бірге ән шырқайды.	Экранға өлеңнің мәтіні көрсетіледі.
8. Сабақтың қортынды сәті (1 мин)	Мұғалім оқушыларға көздерін жұмып, сабақта не ұнағанын еске түсіріп, оны жүрегінде сақтауды ұсынады. Мұғалім оқушыларға өз мақсаттарына жетулеріне тілек білдіріп бүгінгі сабақ үшін рахмет айтады.	Оқушылар рефлексия жасайды.	Баяу композиция қойылады.

ҚОСЫМША 3. 

Жағымды күйге келуді  өткізу бойынша әдістемелік ұсынымдар

Жағымды ойлау – бұл адамның жақсы және жаман ойларды іріктеп, жақсы ойларды өрбіте білу қабілеті. Өз бойына жағымсыз және келеңсіз ойлардан арылып, жаман жағдайлардан сабақ алу және тәжірибе жинақтау.

«Өзін-өзі тану» рухани-адамгершілік білім беру бағдарламасында адамның өзіне және қоршаған ортаға деген оң көзқарасын дамыту үшін үлкен мүмкіндіктер бар. Бұған жағымды ойлау әдісі ықпал етеді. Жағымды күйге келудің  мақсаты –қоршаған  әлемнің сұлулығын көруге, оның алуан түрлілігін түсінуге және болып жатқан жағдайға дұрыс жауап беруге мүмкіндік беретін жағымды ойлауды, өмірге оң көзқарасты дамыту. Егер бейнелі түрде айтатын болсақ, онда әлем – бұл адамның оған деген көзқарасын көрсететін айна. Демек, көп нәрсе өзімізге байланысты. Мұны түсіне отырып, адам өзінің әрбір іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарайды, кез-келген өмірлік жағдайда дұрыс шешім қабылдай алады.

Жағымды күй – бұл түгел жаттығу барысында  ақыл-ойыңызды бақылауға, тыныс алуға назар аударуға,  шындықты оң қабылдауға, ойды осы сәтке шоғырландыруға мүмкіндік береді.

Жағымды күй оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып ұйымдастырылады.

Сонымен, бастауыш сынып оқушылары үшін:

• 1-1, 5 минуттан аспайды;
• мәтін мазмұны нақты оң бейнелерді қамтиды;
• көзді жұмбайды;
• жағымды бейне ролик баяу әуенмен.

Сонымен қатар мұғалім  әрбір өзін-өзі тану сабағында «Шаттық шеңберін» өткізуге болады. жақсы тілек, жылы сөз айтумен бастайды, яғни балаларға жағымды көңіл күй сыйлайды.

• мұғалімнің оң тілегі;
• жұппен айтылған жақсы сөздер;

тізбек, қатар бойынша  ізгі тілектерін білдіру.

Орта және жоғары сынып оқушылары үшін:

– жағымды күйге келуді өткізу ұзақтығы  3-5 минуттан аспайды;

– «Бөбек» ҰҒПББСО қызметкерлері жазған мәтіндер немесе дамып келе жатқан тұлғаның рухани-адамгершілік сұраныстарына жауап беретін мұғалімнің шығарған  мәтіндері пайдаланылады;

– көзді жұмып отыру нұсқауын оқушы өз  қалауы бойынша жасай алады.

Жағымды күйдің мәтіндерді жазу кезінде келесі ережелерді ескеру қажет:

– Мәтін жағымды сипатқа ие, сондықтан тек жағымды образдар қолданылады, жағымсыз бөлшектер алынып тасталады;

– жағымды күй эмоционалдық көңіл-күйді жеңуге бағытталған, ақыл-ойды тыныштандыруға көмектеседі, яғни шулы әуен, сондай-ақ сананы ынталандыратын бейнелер қолданылмайды;

– егер мәтіннің мазмұны табиғат сұлулығын ойлауға бағытталған болса, онда оқушыларға оған ұқыпты қарауды еске салу қажет;

– егер мәтіннің мазмұны Туған жер туралы болса, онда Отанға деген сүйіспеншілік пен құрмет туралы сөздерді қосу қажет;

– егер мәтінде саяхатқа шығу сипаттамасы болса, онда оқушылар бастапқы шыққан жеріне (сыныпқа, оқу кабинетіне) қайта оралуға шақырылады.

Жалпы білім беретін мектепте «Өзін-өзі тану» пәні бойынша жобалық іс-әрекетті ұйымдастыру бойынша ұсыныстар 

«Өзін-өзі тану» пәні бойынша жобалардың тақырыптары

Сынып	Тақырып
5	Жақсылық менен басталады
6	Табиғат – баға жетпес сый
7	Ұжымдағы достық
8	Қоғамға қызмет ету
9	Менің құрдастарым
10	Менің борышым
11	Адамзаттың шынайы кӛшбасшылары

Орындалу ұзақтығы бойынша әлеуметтік бағытталған жобалар ұзақ мерзімді болып табылады, яғни бір оқу жылына есептелген және жазғы демалыста орындауға арналған тапсырмаларды қамтиды.

Өзінің құрылымы мен мазмұны бойынша жоба зерттеушілік, шығармашылық, ақпараттық және әлеуметтік болып табылады. Мұғалімнің міндеті – оқушыларға қоғамдық пайдалы іс-әрекетте ӛзінің мақсаттарын, мүдделерін, интеллектуалдық және рухани сұраныстарын, адамгершілік бағдарларын, ӛзінің мүмкіндіктерін және ӛз замандастарының жетістіктерін зерттеу арқылы қазіргі әлемдегі ӛзінің «Менін» ұғынуға кӛмектесу. Жобаның іске асырылуына оқушылар ғана емес, олардың отбасыларының мүшелері, достары мен таныстары да қатыстырылады. Осылайша, жоба әртүрлі жастағы, мамандықтағы, әлеуметтік дәрежедегі адамдарды біріктіреді және жалпыадамзаттық құндылықтарды нығайту жолында қоғамның салауатты күш-қуатын біріктіруге мүмкіндік туғызады.

Жоба бойынша іс-әрекеттің барысы Оқушы дәптеріндегі Жоба күнделігінде жазылған. 5-10 сыныпқа арналған Оқушы дәптерлері www.ozin- ozi-tanu.kzрухани-адамгершілік білім беру порталында орналасқан.

Күнделікті еркін формада да жүргізуге болады, оның орнына альбом, файл папкасы, А4 форматындағы арнайы дәптерді пайдалануға болады.

Жоба тӛрт бӛліктен тұрады. Әрбір бӛлігі белгілі бір бӛлімнің мазмұнымен байланысты, алайда тек онымен шектелмейді. Осының барлығы зерттеудің тӛрт кезеңін шамалайды.

Жоба құрылымының сызбасын төмендегідей кӛрсетуге болады.

Бірінші кезеңде оқушылар рефлексиялық қызметті орындай алады, яғни оқулықта немесе оқушы дәптерінде берілген сұрақтарға жауап беру арқылы өздерінің ішкі жай-күйлеріне талдау жасайды. Бәлкім, бұл сұрақтар тұлғаның барлық эмоционалдық-еріктік сұраныстарын қанағаттандырмауы мүмкін, алайда өз-өзімен және қоршаған әлеммен қарым-қатынасына талдау жасауға кӛмектесері анық. Сұрақтар мұғалім мен оқушылар тарапынан толықтырылуы мүмкін.

Бұл сұрақтарға жауап іздеу үй жұмысына берілетін тапсырма ретінде ұсынылады, орындалу нәтижелері өзін-өзі тану сабақтарында талқыланады. Талқыланатын тақырыпқа қызығушылық арттыру үшін сұрақты жауап беруге ынта білдірген оқушылардан бастап, бірте-бірте қалған оқушыларды да әңгімеге тартуға болады.

Жобамен жұмыстың маңызды аспектісі – бұл мақсат қою. Белгілі бір

сұрақтарды ойластыру мақсат қоюға кӛмектеседі. Мақсатты айқындау да үй жұмысы ретінде беріліп, сабақта талқыланады. Осылайша, барлығына түсінікті, ортақ жоба мақсатын тұжырымдауға мүмкіндіу туады. Мақсатты мұғалім тақтаға жазады және әр оқушы Жоба күнделігіне түсіреді. Алайда, ортақ мақсаттан бөлек әрбір оқушының жеке зерттеу мақсаты болу керек.

Бірінші кезеңде жоба бойынша іс-әрекет жоспары да құрылады. Ол зерттеу кезеңін де, нақты істер мен қорытындылауды да қамтиды. Жоспар құрудың негізіне оқулықтар мен оқушы дәптерінде берілген тапсырмаларды алуға болады, оларды ӛзін-ӛзі тану мұғалімі мен оқушылар шығармашылық тұрғыда толықтыруларына болады.

Зерттеу ғылыми-танымдық әдебиеттерді зерделеу, көркем және деректі фильмдерді, теле бағдарламаларды көру, театрларға, мұражайлар мен көркемөнер көрмелеріне бару, қызықты адамдармен кездесулер ұйымдастыру, адам мен табиғат игілігі үшін ұжымдық ізгі істер жасау арқылы орындалуы мүмкін.

Осылайша, бірінші кезең – бұл мақсат қою және орындалу мерзімін кӛрсету арқылы іс-әрекетті жоспарлау. Жоспар зерттеушілік және практикалық іс-әрекетті қамтиды.

Екінші және үшінші кезеңдерде ойластырылған жоспарды жүзеге асыру орындалады. Зерттеумен қатар нақты істердің де кӛрініс тапқаны маңызды. Мысалы, қайырымдылық шаралары, еңбек десанттары, ардагерлерге, балалар үйінің балалары мен жалғызбасты адамдарға арналған концерттер мен қолӛнер бұйымдары. Бұл іс-әрекетке отбасы мүшелері, достар, таныстар және қатысуға ниет білдірген барлық еріктілерді тартуға болады. Оқушылардың зерттеушілік және практикалық іс-әрекеттің ӛзара байланысын түсінгендері ӛте маңызды, себебі практикалық істер де зерттеу алаңы болып табылады. Өзінің күш-жігерін жұмсау нәтижесінде адам өзінің ішкі көңіл-күйін, толқулары мен қуаныштарын, істеген ісімен қанағаттануын бағалай алады және өзін-өзі тани алады.

Төртінші кезең – қорытынды. Жоба материалдары жалпыланады және жүйеленеді, жобаны презентациясы әзірленеді. Жобаны қорғау оның орындалу нәтижелерін таныстырумен сипатталады. Ол бейне-ролик,  фотоколлаж, түрлі-түсті безендірілген кітап, қабырға газеті, қойылым көрсету арқылы көпжанрлы композициялар, өз шығармасындағы туындыларды орындау, рухани-адамгершілік мазмұндағы әндерді шырқау арқылы көрсетілуі мүмкін.

Жобаны қорғау немесе презентациялау соңғы сабақтарға белгіленген және өзін-өзі тану мерекесі ретінде қарастырылады, оған қонақтар, мұғалімдер, оқушыларды отбасы мүшелері, достары және жобаны іске асыруға қол ұшын созған адамдар шақырылады. Атаулы естелік сыйлықтар әзірлеу, ізгі тілектер ойластыру ұсынылады. Жобаны қорғауға арналған сабақтарды өзін-өзі тану мұғалімі мен сынып жетекшісі бірлесіп дайындайды.

Мереке сабаққа оқушылардың шығармашылық жұмыстарының көрмесін әзірлеу ұсынылады: суреттер, коллаждар, эсселер, жоба

күнделіктері. Жобаның іске асуына қосқан әрбір оқушының үлесін ескере отырып, номинациялар ойластыруға болады.

Қатысушылар санына байланысты жобаны жеке, топтық және ұжымдық ретінде қарастыруға болады. Ортақ пайдалы істерге қарамастан мәселені әрбір оқушы жеке ұғынғанда және өз бетінше жаңа ашылулар жасаған кезде жоба жеке болып саналады.

Жобаны әзірленуін өзін-өзі тану мұғалімі, ал іске асырылуын сынып жетекшісі басқарады. Сынып жетекшілерінің жсопарына жобаны орындау бүкіл сабақтан тыс тәрбиелік жұмысты ұйымдастырудың қажетті шарты ретінде енгізіледі. Педагогтардың міндеті – оқушылардың бойынша жағымды мотивациялық кӛңіл-күй қалыптастыру және ұсынылған тақырып негізінде соңғы нәтижені айқындауға, міндеттерді тұжырымдауға, әрекет жоспарын құруға, бірлескен іс-әрекет тәсілдерін келісуге кӛмектесу.

Әлеуметтік бағытталған ұзақ мерзімді жобалар бір уақытта зерттеушілік, шығармашылық және тәжірибеге бағдарланған болып табылады. Жобаны барысы жоба күнделігінде баяндалған және автордың шығармашылық қатынасын қажет етеді. Жоба күнделігі келесі құрылымдық компоненттерден тұрады:

1. Аты-жӛні, сыныбы, мектебі, ауылы/қаласы кӛрсетілген титулдық бет
2. Жобаның атауы
3. Жобаның мақсаты
4. Әрбір кезеңнен іске асыру жоспары (мерзімі кӛрсетілген)
5. Зерттеу материалдары: бақылау, фотосуреттер, сызбалар, үлгілер, сауалнамалар, сұрақтамалар, пікірлер, қорытындылар.
6. Жалпылаушы қорытынды,         бүкіл        зерттеу        үдерісі        кезіндегі жаңалықтар.
7. Жобаны қорғау     және     жобалық      іс-әрекет       нәтижесін       таныстыру сценарийі.

Мұғалім мен оқушылардың жобамен жұмысының кезеңдері

Жобамен жұмыстың кезеңдері	Кезеңдегі жұмыстың мазмұны	Оқушылардың іс- әрекеті	Өзін-өзі тану мұғалімінің іс- әрекеті	Сынып жетекшісінің іс- әрекеті
Дайындық  кезеңі	Жоба   тақырыбын            және мақсаттарын талқылау	Мұғаліммен тақырыпты талқылап, қосымша ақпарат алу. Мақсаттарды анықтау.	Жобалық   іс-әрекеттің мәнімен таныстыру, оқушыларды ынталандыру.
Жоспарлау	Ақпарат көздерін, ақпаратты жинау мен талдау әдістерін анықтау. Әр кезеңдегі нәтижелерін кӛрсету (есеп формасы) әдістерін анықтау. Әрбір       топ   мүшесі алдындағы жұмысын анықтау.	Әрекеттерін жоспарлау. Міндеттерді тұжырымдау.	Идеялар       ұсын,  ұсыныстар айту.

 

Зерттеу	Ақпарат жинау. Аралық нәтижені талдау. Зерттеудің             негізгі құралдары:           сұхбат, анкета, бақылау, әлеуметтік бағытталған іс-әрекетке қатысу.	Жоспарға сәйкес зерттеу жүргізу.	Бақылау, кеңес беру,мүмкіндігінше әлеуметтік бағытталған іс- әрекетке қатысу, іс- әрекетті жанама түрде басқару.	Бақылау, кеңес беру, әлеуметтік бағытталған іс- әрекетке қатысу, іс-әрекетті жанама түрде басқару.
Нәтижені талқылау	Ақпаратты талдау, нәтижелерді рәсімдеу, әр кезең бойынша шешім шығару.	Ақпаратты  талдау. Нәтижелерді жалпылау.	Бақылау,кеңес беру.
Жобаның тұсаукесері	Алынған нәтижені көрсету формасы – толтырылған Жоба күнделігі және арнайы рәсімделген       нәтиже (бейнефильм, презентация, қабырға газеті, кітап және т.б.)	Есеп                беру, талқылау, әсерлерімен бӛлісу, қатысушылардың сұрақтарына жауап беру.	Тыңдау, қатардағы қатысушы рӛлінде мақсатты сұрақ қою.	Тыңдау, қатардағы қатысушы  рөлінде мақсатты сұрақ қою.
Бағалау    және іс-әрекеттің перспективалар ын анықтау		Соңғы сабақтардағы жобаның тұсаукесерінде бағалауға ұжымдық талқылау әдісімен қатысу, ӛзін-ӛзі бағалауға қатысу.	Оқушылардың ынталарын, шығармашылығын, зерттеу және практикалық жұмысқа қатысуын бағалау, жазға тапсырма беру.	Тұлғалық дамудағы жетістіктерін талқылау.

 Жобаларды орындау реті

Кезеңдер	Міндеттер	Оқушылардың іс- әрекеті	Өзін-өзі тану мұғалімінің іс- әрекеті	Сынып жетекшісінің іс-әрекеті
1. Бастау	Тақырыпты анықтау, мақсаттарды, бастапқы қалыпты айқындау.	Ақпаратты нақтылау. Тапсырмаларды талқылау.	Оқушыларды ынталандыру. Жоба мақсаттарын түсіндіру. Бақылау.
2. Жоспарлау	Жоба тақырыбын талдау. Ақпарат кӛздерін анықтау. Міндеттер қою және нәтижелерді бағалау критерийлерін таңдау. Топтағы рӛлдерді бӛлу.	Міндеттер қою. Ақпаратты нақтылау. Мақсатқа жету критерийлерін таңдау және негіздеу.	Өзін-өзі тану оқулығындағы жоба бойынша тапсырмаларға сүйеніп жоспар құруға кӛмектесу. Бақылау.
3. Шешімдер қабылдау	Ақпарат жинау және нақтылау. Альтернативаларды талқылау. Оңтайлы нұсқаны таңдау.	Ақпаратпен жұмыс жасау. Идеяларды синтездеу және талдау. Зерттеу жүргізу.	Бақылау. Кеңес беру.	Практикалық істерді ұйымдастыру бойынша кеңес беру.
4. Орындау	Жобаны жүзе асыру.	Зерттеу жүргізу. Жобамен жұмыс жасау. Жобаны рәсімдеу.	Бақылау. Кеңес беру.	Әлеуметтік бағытталған практикалық  іс-әрекетті ұйымдастыру.

 

5. Бағалау	Жобаны жүзеге асыруды талдау. Қойылған мақсатқа жетуді талдау.	Жобаны ұжымдық өзін-өзі талдауға қатысу.	Үдерісті бақылау, бағыттау.
6. Жобаларды қорғау	Нәтиже өнімді әзірлеу. Жобалау үдерісін негіздеу.	Жобаны қорғау, нәтижелерді ұжыммен бағалауға қатысу.	Ұжымдық талдауға қатысу.

 

Жобаларды бағалау жүйесі

• жартыжылдықта жобаны орындаудың нәтижелері бойынша Жоба күнделігінде қамтылуы тиіс:
• Мақсат
• Жобаны орындау жоспары
• 1 және 2 кезеңдегі іс-әрекетті сипаттайтын зерттеу материалдары: бақылау, фотосуреттер, сызбалар, үлгілер, сауалнамалар, сұрақтар, пікірлер, 1 және 2 кезеңдегі зерттеудің нәтижелері бойынша қорытындылар.
• жартыжылдықта жобаны орындаудың нәтижелері бойынша Жоба күнделігінде қамтылуы тиіс:
• 3 кезеңдегі іс-әрекетті сипаттайтын зерттеу материалдары: бақылау, фотосуреттер, сызбалар, үлгілер, сауалнамалар, сұрақтамалар, пікірлер, 3 кезеңдегі зерттеудің нәтижелері бойынша қорытындылар.
• Жалпылаушы қорытынды, бүкіл зерттеу үдерісі кезіндегі жаңалықтар.
• Жобаны қорғау және жобалық іс-әрекет нәтижесін таныстыру сценарийі.

 

Бағалау критерийлері

Педагогтің  бағасы

Жоба күнделігін толтыру: 1.    Жобаның мақсаты: нақтылығы және шынайылығы 2.    Әрбір кезеңнің жүзеге асыру жоспары: практикалық іс-әрекеттің әлеуметтік бағыттылығы 3.    Зерттеу материалдары: нәтижеге қол жеткізудің практикалық құндылығы 4.    Бүкіл зерттеу үдерісі кезінде жасалған қорытындылар, жаңалықтар: жеке дербестік және мазмұнның рухани-адамгершілік тереңдігі 5.    Жобалық іс-әрекеттің нәтижесі: ұжымдық шығармашылыққа қосқан үлесі

0-2 балл 0-2 балл   0-2 балл   0-2 балл 0-2 балл