Микропроцессордың дамуы, реферат

Микропроцессордың дамуы.

Жоспар:

І Кіріспе.

1. Микропроцессорлар туралы жалпы түсінік және оның компоненттері.

ІІ Негізгі бөлім.

1. Микропроцессор жүйесінің құрылғылары.
2. Жүйелік блок.
3. Замандас процессорлар.
4. Жүйелік плата және оның компаненттері.
5. ТЖҚ, BIOS және CMOS микросхемалары.

ІІІ Қорытынды.

1. Микропроцессорлар туралы жалпы түсінік және оның компоненттері.

Микропроцессор-барлық есептеулер жүргiзiлетiн компьютердiң негiзгi микросхемасы. Сызба түрiнде процессор, операциялық жүйенiң ұяшықтарына ұқсайтын ұяшықтардан тұрады, бiрақ бұл ұяшықтарда деректер сақталып қана қоймай, өзгертiлуi де мүмкiн. Процессордың iшкi ұяшықтарын регистрлар деп атайды. Басқа құрылғылармен және ең негiзгi- операциялық жүйемен процессор шиналар деп аталатын өткiзгiштер тобы арқылы байланысқан. Негiзгi шиналар үшеу: деректер шинасы, адрестiк шина, командалық шина. Адрестi шина.Intel Pentium процессорларында (атап айтқанда олар дербес компьтерлерде кең тараған) адрестi шина 32 – разрядты, яғни 32 паралель сызықтардан құралған. 32 нөлдер мен бiрлер комбинациясы жедел жадының бiр ұяшығын нұсқайтын 32-разрядты адрес құрады. Деректер шинасы. Бұл шина арқылы процессор регистрiнен операциялық жүйеге және керi деректердiң көшiру жұмысы жүргiзiледi. Intel Pentium процессорлар базасы негiзiнде жиналған компьютерлерде деректер шинасы 64-разрядты, яғни бiр рет өңдеуге бiрден 8 байт жеткiзiлетiн 64 арналардан тұрады. Командалар шинасы.Процессор деректердi өңдей алу үшiн оған командалар қажет. Ол өзiнiң регистрiнде сақталған байттармен не iстеу керек екенiн бiлуi керек. Бұл командалар да процессорге операциялық жүйеден жеткiзiледi, бiрақ деректер массивтерi сақталған емес, программалар сақталған аймақтан жеткiзiледi. Командалар да байттар түрiнде берiлген. Ең жай командалар бiр байтқа сыяды, бiрақ кейбiреулерiне екi, үш одан да көп байт қажет. көптеген қазiргi заманғы процессорллардың командалар шинасы 32-разрядты (мысалы, Intel Pentium процесорларында), бiрақ 64-разрядты және 128-разрядты процессорлар да бар. Процессордың командалар жүйесi. Жұмыс барысында процессор өзiнiң регистрiнде, операциялық жүйе өрiсiнде және де процессордың сыртқы порттарында орналасқан деректердi қамтамасыздандырады. Ол деректердiң бiр бөлiгiн деректер, бiр бөлiгiн- адрестi деректер, ал тағы бiр бөлiгiн – командалар түрiнде бередi. Процессордың деректерге қолдана алатын командалар жиыны процессордың командалар жүйесiн құрады. Бiр түрге жататын процессорлардың командалар жүйесi бiрдей немесе жақын болады. әр түрге жататын процессорлар командалар жүйесi бойынша ажыратылады және өзара алмастырылмайды.

2. Микропроцессор жүйесінің құрылғылары

Микропроцессордың жүйе құрылғылары микропроцессордың жұмыс жасауында үлкен қызмет атқарады. Жүйе құрылғылар көмегімен арифметикалық операцияларды өзгертудің кисынды кодтардың үстінде бекітілген және өзгергіш ұзындық сандарының үстінде жұмыс жасайды. Үтірлермен бекітілген және ондық сандардың үстінде өңдеу, өзгергіш әліпбелік – цифрлік сөздерінің , сонымен қатар қызмет атқаратын операцияларды өзгертуге мүмкіндік береді. Микропроцессорларды құрылушылар көптеген мың қосымша дискреттік элементтердің қосылуы, бір микросхема рамкаларында функциялардың орындауға мүмкін болды.

Жүйелік блок

Компьютер өте маңызды бөлімімен келеді , дәл осылай жүйелік блокта құрылғылар орналасады, және олсыз ЭВМ жұмыс жасамайды . Жүйелік блок дене үлгісі арнайы компьютер түріне тәуелді болады, жүйелік блокта қондырғыны орналастыру және қондырылған компоненттерінің санын анықтайды . Столға қоятын арнайы компьютерлердің ең көп таралған түрі столға қоятын ( desktop ) немесе мұнара түрінде ( tower ) келеді. Жүйелік блок ішінде келесі міндетті компоненттер орналасқан , компьютер жұмыс қамтамасыз етуші: жүйелік плата ; микропроцессор ; компьютер жады ; жүйелік шина ; электрондық схемалардың терімі ; электр коректену одағы ; индикация панелі ; порттар және кеңейту слотысы ; кеңейту платалары ; сыртқы жад. Компьютер аппараттық негізі жүйелік плата болып, онда микросхемалар – орталық процессор және ішкі жадты орналасқан . Жүйелік плата жұмыс жасау шарттары және арнайы компьютер негізгі құрама бөлімдерінің байланысын қамсыздандырады . Нақ жүйелік платада жүйелік сағаттары орналасқан, олар операциялардың орындалу жылдамдығын анықтайды . Жылдамдық мегагерцпен өлшенеді (1МГц-1 млн тактілі секундқа бірдей ). Жүйелік сағаттар жүйелік плата компоненттердің көпшілік жұмысын үйлестіреді . Жүйелік плата және кеңейту слоттары замандас арнайы компьютер құру архитектура принцибын қамсыздандырады . Слот бұл разьем болып онда жүйелік плата орналасады. Кеңейту слоттары барлық құрылғы сияқты жүйелік платада арнайы компьютер анықтап қарауға рұқсат етеді , модификациялауға болады . Кеңейту платалары компьютер мүмкіншіліктерінің кеңейту слотында құру жолымен жүзеге асады . Кеңейту плата әртүрлі микросхемалардан құрастырылған. Кеңейту плата разьемы жүйелік блокпен кабель арқылы қосылады. Ең көп таралған платаларға видеокарты , желілі адаптерлер , дыбысты карталар жатады.

Жүйелік плата.

Компьютердің ең өзектісі бұл жүйелік платалар. Олар бірнеше нұсқада шығарылады. Олар өлшемдерімен және форумфакторларымен ерекшеленеді. Жүйелік платаның негізгі форумфакторлары : 1)ATX 2)Micro ATX 3)Flex ATX 4)NLX 5)WTX ATX-Спецификациясы Intel фирмасының 1925 жылы шілде айында шығарылды. ATX конструкциясы Baby AT және LNT, LPX-тің жаңартылған стандартты түрі. Оның ерекшелігі разьемдарының 2-панелінде, жүйелік платаның ұзындығы 6,25 дюим, биіктігі 1.75 дюим. Сыртқы разьемды яғни жүйелік платадағы кабельдерді қолданбауға әкеледі. Micro ATX 1997 жылы желтоқсанда ең бірінші Micro ATX форумфакторы құрылды. Micro ATX және ATXфорумфакторларының ерекшелігі: 1) Ұзындығының қысқартылуы 244мм ( 305 дюим) 2) Разьемдарының саны мен блок питанияның қысқартылуы Flex ATX 1999 жылы Micro ATX спецификациясына енгізулер енгізіліп Flex ATX пайда болды. Flex ATX форумфакторы жүйелік платадағы өлшем ұзындығы 299 мм-ге, биіктігі 191 мм-ге кішірейтілді. Micro ATX-тің ерекшелігі Socket ұяшығының типін қолданды. NLX-1996 жылы өараша айында жүйелік платаның форумфакторы шығарылды. Ал 1999 жылы ақпан айында WTX форумфакторының толық түрі шығарылды. WTX форумфакторының негізгі қасиеттері: 1) 32-64 разрядты Intel процессорын қолдайды. 2) Екі процессордың жүйелерін қолдайды. 3) Flex-Slot I|o адаптерін қолдайды.

Жүйелік платаның компаненттері 1 – суретте көрсетілген : А-Разьем Wake on Ring B-Yamaha YMF740 (DSI-L). C-AD1819A SoundPort Codec құрылғысы D-Wake on LAN Разьемы E-CD-ROM-ға дыбыс кіру разьемы F-CD-ROMға сызықты кіру разьемы G-телефон разьемы H-сызықты кіру разьемы I-сызықты видео кіру разьемы J-артқы панель разьемы K-242-контакты разьемы L-питанияның вентелятор разьемы M-контролер N- DIMM ұяшығы O-FAN 1 питания разьемы P-Питанияның ең басты разьемы Q – дисковод разьемы R-SCSTLED разьемы S- IDE бірінші және екінші канал разьемы T – алдыңғы панель разьемы U – AGP разьемы V – Intel 82371EB PCI ISA IDE W – PCI ISA разьемы X – 3 вольт батарейка Y – SMSC FDC контролері Z – Flash BIOS AA – конфигурация BB – сызықтық дыбыстық CC – PCI разьемы DD – FAN 3 разьемы EE – ISA разьемы FF – іске қосушы разьемы

Орталық процессор

Микросхема және арнайы компьютердің орталық процессор функцияларын іске асырушы , микропроцессор деп аталады . Микропроцессор интеграл схеманың тым үлкен түрінде орындалған . Олардың саны бірнеше миллиондарға жетеді . Компьютердің жүйелік плата өнімділігі жоғарыры . Процессордың элемент мөлшер микросы бірнеше микрометрден құрастырылады . Микропроцессор арифметикалық – логикалық және басқару одағымен міндетті . Ол арифметикалық және логикалық операциялардың орындалуының артынан жауап береді , ал басқару құрылғысы барлық компоненттердің жұмысын және процестердің орындалуын үйлестіреді. Микропроцессор мінездемелерімен частота жиілігі шеберлікті қызмет етеді . Частота жиілік компьютер жұмыс ырғағына сұрау қояды . Компьютер өнімділігі астында қосу үлгісі элементарлық операцияларының санының секундта орыдалуын түсінеді. Процессор жұмыстары ырғақты жиілік тактілердің санын секундта анықтайды . Такті деп біз уақыттардың арасын түсінеміз , соның ішінде екі сандарды қосу үлгісін элементарлық операция немесе шапшаң жадқа процессордан сан жіберуі мүмкіндігін орындайды . Замандас арнайы компьютерлер секундына миллион элементарлық операцияларды орындай алады . Ырғақты жиілікті мегагерцтерде оның мағынасы өлшеу және анықтауға болады ( МГц ). Секундыға миллион тактіні құрастырады . Процессор шеберлігі машиналы сөз мөлшерін анықтайды , және компьютермен өңделеді . Сөз мөлшері артуымен хабар көлемі , өңделетін процессормен бір тактінің артынан , не тактілердің сан азаюына жүргізеді. Сопроцессор қажеттілердің күрделі операциялардың орындалуына арналған . Сонымен қатар, компьютер көбірек мөлшер сөзбен , және үлкен көлемімен жұмыс істей алады . 32-разрядты процессорлармен замандас компьютерлер жабдықталады . Және сөз шеберлігі артуына тенденция мінездемелі мыналар жанында олардың ішкі жады замандас микропроцессорларға арналған 16,32,64 Мбайт-тан құрастырады және ырғақты жиілік жоғарылауына мүмкіндік болды .Негізгі микропроцессор басқа көптегендерді мамандандырылған компьютерлерде болады.

Бейнекарта.

Бейне карта монитормен бiрiгiп дербес компьютердiң iшкi бейнеж‰йесiн құрайды. Қазiргi кезде ойнату таңдауына байланысты еркiн экран шешуiн (640×480, 800×600,1024×768,1152×864; 1280×1024 нүктелер) таңдау арқылы 16.7 миллион түстi қамтамасыз ететiн SVGA видеоадаптерi қолданылады. Экран шешуi iшкiвидеожүйенiң ең маңызды параметрлерiнiң бiрi. Неғұрлым ол жоғары болған сайын, соғұрлым экранда көп ақпаратты бейнелеуге болады, бiрақ әр нүктенiң өлшемi кiшi,яғни бейнеленген элемент өлшемi кiшi болады. Таким образом, для каждого размера монитора существует свое оптимальное разрешение экрана, которое должен обеспечивать видеоадаптер . Көптеген қолданбалы программалар 800×600 экран шешуiне негiзделген. Сондықтан кең тараған монитор өлшемi 15 дюймдi құрайды. Түстiк шешулер (түс тұнықтығы) экранның әрбiр нүктесi қабылдайтын түстер санын анықтайды. Экран шешуiне және түс тұнықтығына тәуелдi қажеттi видеожады көлемiн келесi формуламен есептеуге болады:

P=((m·n)·b)/8,

Р – видеоадаптердiң қажеттi жады көлемi; m – көлденең экран шешуi (нүктелер); n – тiк экран шешуi (нүктелер); b – түстi кодтау разрядтылығы (бит). Бейне жылдамдық- компьютердiң негiзгi процессорында бейне тұрғызу бойынша кейбiр операциялар математикалық есептеулердi жүргiзбей, аппаратты жолмен -видео жылдамдатқыш микросхемаларында деректердi өңдеудi орындауға болатын видеоадаптердiң негiзгi қасиеттерiнiң бiрi.

Дыбыстық карта

Дыбыстық картадербес компьютердің ең соңғы өңдеулерініің бірі. Ол аналық тақшаның слотына жасырын карта ретінде жалғанып, дыбыс, музыка сияқты операцияларды өңдеуде қолданылады. Дыбыс дыбыстық картаның шығысына жалғанатын дыбыстық колонкалар арқылы ойнатылады. Арнайы жалғастырушы тетік дыбыстық сигналды сыртқы үдеткішке жіберуге мүмкіндік береді. Сөзді немесе музыканы жазуға болатын және кейін қолдану және өңдеуге болатындай қатқыл дискке сақтауға болатын микрофонға арналған разьем бар. Дыбыстық картаның негізгі параметрі сигналдарды аналогті пішімнен цифрлі және керісінше аудару үшін қолданылатын, биттер санын анықтайтын разрядтылық болып табылады. Неғұрлым разрядтылық жоғары болса, соғұрлым цифрлеуге байланысты қателік аз, соғұрлым дыбысталу сапасы жоғары..

Қатты диск.

Қатты диск – бағдарламалар мен деректердi сақтауға арналған негiзгi құрылғы. Бұл сырты жабылған, өте жоғары жылдамдықпен айналатын бiрнеше магнит дискілер жиынтығы. Бұл дискiнiң кәдiмгi жұмсақ дискiдей екi жағы емес, 2n – жағы бар. n – топтағы бiрнеше дискiлер саны. Әрбiр жағында деректердi жазумен оқуға арналған бастиек орналасқан. Қатты дискiнiң жұмысын арнайы логикалық аппарат – қатты дискiнi тексерушi құрылғы басқарады. Қазiргi уақытта оның жұмысын арнайы микросхемалар атқарады.

Қатты дискiнiң негiзгi параметрiне оның сиымдылығы мен өнiмдiлiгi жатады. Сиымдылығы оның жасалу технологиясына байланысты. Қазiр қатқыл диск шығарушылар IBM компаниясының технологиясын пайдаланады. Бiр пластинаның сиымдылығы ондаған гегабайт. Оның өнiмдiлiгi оны жасау технологиясына көп байланысты емес. Қазiргi дискілер мәлімет алмасуды өте жоғары дәрежеде атқарады (30 – 60 мегабайт/с). Олардың типiне байланысты : (EIDE – түрi 13 – 16 мегабайт/с, SCSI – 80 мегабайт/с, IEEE 1394 50 мегабайт/с ) болып бөлінеді.

CD-ROM компакт-дискiсi

CD-ROM (Compact Disk Read-Only Memory ) аббревиатурасы қазақ тiлiне- компакт-диск негiзiнде тұрақты еске сақтау құрылғысы деп аударылады. Бұл құрылғы әрекетiнiң негiзгi мiндетi, диск бетiнен бейнеленетiн сандық деректердi лазерлiк сәуленiң көмегiмен есептеу жүргiзу. Компакт-диск 650 Мбайтқа жуық деректер сақтай алады. Үлкен көлемдi деректер мультимедиалық ақпараттарға тән (графика, музика, бейне). Лазерлi диск арқылы таратылатын программалық өнiмдердi, мультимедиалық баспалар деп атайды. CD-ROM дискжетегініњ негiзгi кемшiлiгi, деректердi жазудың мүмкiндiгiнiң болмауы. Бiрақ сонымен қатар, бiр рет жазу CD-R (Compact Disc Recorder) және көп рет жазу CD-RW құрылғысы бар. CD-ROM дисководының негiзгi параметрi, ол деректердi оқу жылдамдығы болып табылады, яғни екi есе жылдамдықпен оқу 300Кбайт/сек өнiмдiлiгiн, ал төрт есе жылдамдықпен-600 Кбайт/c және т.с.с өнiмдiлiгiн қамтамасыз етедi. Қазiргi кездегi құрылғылардың бiр рет жазу құрылғысы 4x-8x, ал көп рет жазу құрылғысы 4х-ке дейiнгi өнiмдiлiгi болады.

Оперативтi жады

Оперативті жады деректi сақтауға арналған, кристалл ұяшықты массивi болып олардың көп түрi бар. Бiрақ физикалық жұмыс iстеу процесiне байланысты олар динамикалық (DRAM) және статистикалық (SRAM) болып бөлiнедi. Динамикалық жадының ұяшықтары (DRAM) өздерiнде заряд жинайтын микроконденсатор ретiнде қарастыруға болады. Бұл өте көп тараған және тиiмдi жазулар. Бұлардың көпшiлiгi деректердi жазу жылдамдығы жай орындауға және оларды зарядтап отыруға , деректердi тез өшiрiп алуымыз мүмкiн. Сондықтан онда үнемi регенерация (зарядтандыру) процесi болып отырады. Ол секундына оншақты рет болады статистикалық жадының ұяшықтарын (SRAM) электрондық микроэлементтер- тригерлер ретiнде қарастыруға болады. Онда зарядтар емес қосу өшiру жағдайы болады, сондықтан ол сақтаудың жоғары тез түрiн қамтиды. Технологиялық жағынан да қиын және қымбат. Динамикалық жадының микросхемасы негiзгi оперативті жады ретiнде пайдаланылады. Статистикалық жадының микросхемасы көмекшi (кэш – жады) ретiнде қолданылады. Әрбiр жадының ұяшығының өз адресi болады, ол санмен белгiленедi. Қазiр Intel Pentium процессорында 32 – разрядты қолданылады бұл 232– тең деген сөз. Яғни бұл тiкелей адрестеу 232= 4294967269 байт (4,3 гбайт) – қа тең. Бiр адрестеген ұяшық сегiз екiлiк ұялардай тұрады, онда 8 бит, бiр байт мәлiмет сақтауға болады. Компьютер оперативті жадының саны өзгерiп отырады. 80 жылдардың ортасында 1 мбайт үлкен болып көрiнсе, 90 – жылдары 4 мбайт, 90 ортасында 8 мбайт, сосын 16 мбайтқа көтерiлдi. Қазiр 32 – 64 мбайт, болса келешекте ол 2 – 4 есе жоғарылайды. Жадының конструкторлық модулiнде орындаудың екi түрi бар. Олар: бiрқатарлы (SIMM – модул) және екiқатарлы (DIMM – модул). Компьютерлердiң Pentium процессорында бiрқатарларында жұп ретiнде (2,4,…), ол DIMM – модулiн бiреуден ғана орнатуға болады. Жедел жадының модулiнiң негiзгi сипаттамасы оның сақтау көлемi мен қатынау уақыты. SIMM – модулдер көлемдерi 4, 8, 16, 32, мбайт, ол DIMM – модулдер – 16, 32, 64, 128 мбайтқа тең. Қатынау уақыты SIMM – модулдiкi 50 – 70 нс, ол DIMM – модулдiкi 7 – 10 нс.

Сурет 2

КЭШ жады компьютер өнімділігі артуына арналған құрылғылардың бірі. Кэш жады жадының бір түрі болып әртүрлі тез әрекетті замандас компьютерлерде қолданылып ( ағылшынша . cache – құпия орын , қойма ) деген мағынаға ие. Кэш жады есте сақтайтын құрылғымен немесе буфермен келеді. КЭШ жады оқуға – жазуға арналған қатты дисктің айналдыру санын қысқартады , дәл осылай оған сақтайды. Процессор жағынан оқу процес қайталауларын талап етпейді немесе басқа хабар өңдейді .КЭШ жадының екі түрі бар болады : ішкі ( 8-ден 64 кбайт ), орналастырылушы процессор ішінде және сыртқы ( 256 кбайт-тан 1 Мбайт ),ол жүйелік платада орналастырылған.

ТЖҚ, BIOS және CMOS микросхемалары

Компьютердi қосқан кезде оның ішкі жадысында ештеңе жоқ- деректер де, бағдарламалар да, өйткенi оперативті жады ұяшықтардың секундтың жүзден бiр бөлiгiндей зарядынсыз ештеңе сақтай алмайды, бiрақ компьютерді қоса салған сәттен бастап процессорға бұйрықтар керек. Сондықтан, қосылған сәттен кейiн процессордың адрестiк шинасынан бастапқы адрес шығады. Процессор қойылған адрес бойынша өзiнiң алғашқы командасына оралады да, өзiнiң бағдарламаларымен жұмыс iстеудi бастайды. Iшiнде әзiрше еш нәрсе жоқ оперативті жады алғашқы адреске сiлтей алмайды. Ол басқа тұрақты жадыға сiлтейдi. Тұрақты жадының микросхемасы компьютер сөніп тұрған кезде де ұзақ уақыт бойы ақпаратты сақтай алады. Тұрақты жадыдағы бағдарламаларды қорғалған. Оларды онда микросхеманы дайындағанда жазады. Тұрақты жадыдағы бағдарламалар негізгі оқу/жазу жүйесін құрайды (BIOS- Basic Input/Output System). Бұл бағдарламалар жиынының негiзгi мақсаты компьютердің сыртқы құрылғылармен жұмыс iстеу мүмкiндiгiн, оның пернелiк тақтамен, монитормен, қатты және жұмсақ дискiлермен дұрыс жұмыс iстеуiн қамтамасыз етедi. BIOS – қа кiретiн бағдарламалар бiзге компьютердiң қосылуымен бiрге көрінетін экрандағы диагностикалық мәлiметтердi қарауды және пернелiк тақтаның көмегiмен қосылуға араласуға мүмкiндiк бередi. Жоғарыда бiз пернелiк тақта сияқты стандартты құрылғылардың жұмысы BIOS – қа кiретiн бағдарламалардың көмегiмен жүзеге асырылатынын көрдiк, бiрақ ондай нәрселермен барлық мүмкiн құрылғылармен жұмыс iстеудi қамтамасыз етуге болмайды. Мысалы BIOS – ты дайындаушылар бiздiң қатты дискiлер мен кейбір жұмсақ дискiлердiң параметрлерi туралы ештеңе бiлмейдi, оларға кездейсоқ есептеуiш жүйенiң құрамы мен қасиеттерi туралы еш нәрсе де белгiсiз. Басқа құрылғымен жұмысты бастау үшiн BIOS – тың құрамына кiретiн бағдарламалар керектi шамаларды қайдан табуға болатынын бiлуi тиiс. Белгiлi себептермен оларды оперативті жадыда да, тұрақты жадыда да сақтауға болмайды.

Порттар

Компьютер порттар – бұл арнайы электрондық құрылғылар арқылы әртүрлі сыртқы құрылғылармен байланысы жүзеге асады. Ол паралельді және жүйелі порттар болып екіге бөлінеді. Паралельді порттар сыртқы құрылғылардың байланысы үшін қолданылады , және таяу ара қашықтыққа хабарды үлкен көлемде жібереді. Бір уақытта паралельді порт арқылы 8-паралельді сымдардан 8-бит жұмсалады. Паралельді порт арқылы жүйелік блокқа принтер , сканер іске қосылады . Компьютердегі паралельді порттардың саны үшеуден аспайды , және олар 1, LPT 2. LPT 3( Line Рrin Теr – сызығы аттары сәйкесті болады). Жүйелі порттар манипуляторлардың жүйелік одағына, және модемдердің және көптеген басқа құрылғылардың қосу үшін қолданылады. Жүйелі порттар үлкен ара қашықтықтарға хабар тапсыруы үшін қолданылады, жүйелі порттар сондықтан коммуникациялы желі деп атайды. Порттар 3-суретте көрсетілген A – Перне тақта немесе тышқан B – Перне тақта немесе тышқан C – Порт USB 1 D – Порт USB 0 E – Тізбекті порт А F – паралельді порт G – Тізбекті порт B H – MIDI немесе ойын порты I – сызықты шығу порты J – сызықты кіру порты K – микрофон.

Замандас процессорлар

Кез келген замандас компьютер ең алдымен микропроцессормен және микросхемалардың терімімен және жүйелік платамен сипатталады. Бүгінгі кезде дербес компьютерге арналған замандас микропроцессорларды Intel және AMD компаниялары шығарады. Intel компаниясының замандас процессорлары : Intel Pentium 4 және Intel Celeron , ал AMD компания процессоры: Athlon XP. Әр қашанда микропроцессордің негізгі мінездемелерінің бірі ырғақты жиелік болып, ол мегагерцпен немесе гегегерцпен өлшенеді. Сонымен қатар микропроцессор параметрлерінің бір-бірінен артықшылықтары: микроархитектура сияқты процессор ядроларында , кэш жады мөлшерінде , өндіріс технологиялық процессінде , жүйелік шина санында, блок питания, жылу шығару , температура , процессор түйіндерінде болады . Сонымен қатар микропроцессор мінездемелері транзисторлардың мөлшерлері және олардың өндіріс технологиялық процесіне тура тәуелді болады. Ақыр соңында микропроцнессордың өндіріс технологиялық процесімен транзисторлардың жалпы саны , мүмкіншіліктері , барынша көп ырғақты жиілігі , процессор жылу шығаруы анықталады . Дәл осылай 0,18- микрондық технологиялық процеске процессорлар шығарылды . Барлық замандас процессорлар 0,13- микрондыққа және 90- нанометрлік технология шығарылды . Сонымен қатар процессорлар бір-бірінен айырмашылығы түйінінде болды. Мысалы , Intel Pentium 4 Willamette немесе Northwood түйінімен ұқсас және Athlon XP процессорлары Thoroughbred немесе Barton түйінінде негізі салынған бола алады . Түйін аты процессордың коды болады .

Intel Pentium 4.

Ең бірінші Intel Pentium 4 процессоры 1,3 ГГц ырғақты жиілікпен жарыққа швқты , ол 0,18- микрондық технология , микропроцессордағы КЭШ жады L2 размердегі мөлшері 256 Кбайт болды , жүйелік шина жиілігі 400 МГц болды . Intel Pentium процессорлар корпусының разьемының екі үлгісі 4- Socket 423 және Socket 478 бар болады. Процессордың екінші маңызды мінездемесі оның жиілігі болып , бір секунд аралығында бірнеше операция орындайды . Процессордың келесі маңызды кезеңі – жиілік жүйеліктің шиналары 400 немесе 533 МГцке тең болды. Intel Pentium 4 процессорларына арналған 0,18- микрондық немесе 0,13- микрондық технологиялық процесте жасалған . Northwood түйінінде 0,13- микрондық технологиялық процеске 512 Кбайт , ал Willamette процессоры 0,18- микрондық технологиялық процеске 256 Кбайт жады болады .

Intel Celeron .

Биік өнімділіктер бәріне қажет емес және тек қана Intel Celeron процессоры қолдану жеткілікті . Соңғы кезде Intel Celeron процессорларының бірнеше түрі шығарылды, олар ырғақты жиіліктермен және өндіріс технологиялық процесімен өзгешеленеді . Барлық Intel Celeron замандас процессорлар жүйелік шина жиілігі 400 МГцке тең және екінші деңгей кэш L2 мөлшер 128 Кбайтқа тең . Intel Pentium 4 және Intel Celeron архитектурасы бір-бірін сәйкес келеді .

AMD Athlon XP .

AMD процессорлары әр түрлі жеткіліктері бар . AMD Athlon XP процессорлары ырғақты жиіліктерімен және әр түрлі технологиялық процеспен өзгешеленеді. Олар әр түрлі жүйелік шиналардан тұрады . Сондықтан AMD процессорлары төрт негізгі процессор түйіндері бар : Palomino , Thoroughbred , және Barton . Athlon XP процессорлары Palomino түйінмен ең ерте болжамасы болып , олар 0,18- микрондық технологиялық процесте орындалған . AMD Athlon XP процессорлары Thoroughbred түйінімен алдындағы сәнді қатардан 0,13- микрондық технологиялық процесте әзірленген . AMD Athlon XP Процессорлары сәйкесті Thoroughbred түйінімен үлкен ырғақты жиіліктерден тұрады. Соңғы Barton компаниясында процессорларды өңдеуі түйінде жиілік 333 МГц және 0,13- микрондық технологиялық процессінде құрылған . Barton компаниясы AMD Athlon XP процессорлары арасында болашақта шапшаң жаңа үлгісін ұсынуға жиналады , олар ClawHammer және AMD Athlon 4 белгілі атқа ие болды. Оларды : x86-64 ISA , процессорына интеграцияланған жад контроллері және Hyper Transport сияқты үш революцияшыл өзгертулерден ерекшелеуге болады.

Қорытынды.

Микропроцессордың қүрылғыларын жобалауда микропроцессордың жұмыс жасау принцібін, конструкциясын құрдық. Бұл микропроцессордың көмегімен бағдарлама командаларын орындаймыз және програмаларды ұйымдастырамыз , құрылғыларды өңдейміз. Микропроцессордің және компьютердің әрекеттестігімен құрылғыларды , компьютер құрамына кірушілерді басқаруды жүзеге асыра аламыз. Ең бастысы микропроцессор компьютер жұмысын басқарушысы және орындаушысы болып табылады. Операциялар бағдарлама командасымен сұраулар қояды. Процессорда мүмкін бір бағдарламалардың орындалуына арналған. Бөлек операциялардың іске түсіру мақсатымен , енгізуді – шығару операцияларының ынталануын, ұйымын орындайды. Микропроцессордағы оперативті жады көмегі бағдарламаларды сақтай аламыз. Жадыдағы бағдарламалар көмегімен компьютер жұмысын орындаймыз. Стандартты оперативті жады сыйымдылығы 640 Кбайтқа тең. Тез әрекетінің және процессордің логикалық мүмкіншіліктерінің жоғарылауына арналған регистрлік жад одағын қосады ( жергілікті жад ),оның сыйымдылығы аз , бірақ тез әрекеті көбірек .Байланыс одағы ( процессор интерфейсі ) микропроцессордың оперативті жадпен және оперативті жад қорғаныс учаскелерімен хабар алмасуын ұйымдастырады. Енгізуді – шығару порттары арқылы процессор ақпараттары ауысады. Сыртқы құрылғылармен, мамандандырылған порттар болады. Компьютердің ішкі құрылғыларымен ақпаратты ауыстыруға болады , және порттар жалпы әртүрлі құрылғыға қосыла алады. Қосымша сыртқы порттарға (принтер ,“ тышқан ” және т.б..). құрылғыларға қосуға болады. Порттардың екі түрі болады : паралельділер және Асинхрондық жүйелілер. Паралельді порттар үлкен жылдамдықпен енгізу және шығаруды орындайды. Басқарушы регисторлар одағы хабардың уақытша сақтау үшін арналған. Ол регисторлармен және есепшілерден тұрады, және есептеуіш процеспен басқаруда. Бақылау одақ және диагностикалар қателердің табылуы үшін қызмет етеді.