Магмалық тау жыныстары
атқылаған тау жыныстары — магма немесе жанартаулық атқылаулардан жер бетіне төгілген лаваның суынуынан және кристалдануынан (түйіршіктенуінен) пайда болған тау жыныстары.
эффузивтік (жанартаулық, төгілмелі), жанартау атқылауы кезінде магманың лава түрінде шығып жер бетінде қатайған және интрузивтік (тереңдік), басқа тау жыныстары арасында қатып қалған түрлері. Эффузивтік тау жыныстары тез қату салдарынан, әдетте, майда түйіршікті болып келеді, кейде ірілеу кристалдары да кездеседі.
Интрузивтік тау жыныстары жер қойнауының тереңдіктерінде баяу қату салдарынан қалыптасқандықтан толық кристалдық түйіршік тәрізді болады.
Қышқылдығына қарай магмалық тау жыныстары 4 топқа бөлінеді
ультранегізді (Sі2O<40%)
негізді (40 — 52%)
орта (52 — 62%)
қышқылды (62 — 100%)
Құрамында силикаты жоқ Магмалық тау жыныстары (мыс., карбонатиттер) өте сирек.
Құрамындағы сілтілік металдар мөлшеріне қарай Магмалық тау жыныстары
- қалыпты
- сілтілі (граниттер, нефелинді сиениттер, фонолиттер)
Магмалық тау жыныстарының қолданылуы
- құрылыста
- Жылу оқшаулағыш пештерде
Атылу сипатына (лаваның ағыл-тегіл ағуына не жарылыспен атқылануына) байланысты
- эффузивті тау жыныстары
- Эффузивті тау жыныстарымагманың лава күйінде жер бетіне ағып шығып қатаюынан қалыптасады. Олардың пішіні лаваның тұтқырлығы мен сол ауданның жер бедеріне байланысты күмбез, конус тәрізді төбелер болып қалыптасады
- пирокласты жыныстар (жанартау күлі, құм, туфтар, туфты брекчий)
- Эффузивті тау жыныстарымагманың лава күйінде жер бетіне ағып шығып қатаюынан қалыптасады. Олардың пішіні лаваның тұтқырлығы мен сол ауданның жер бедеріне байланысты күмбез, конус тәрізді төбелер болып қалыптасады