Қапал арасан шипажайы
Қысқша анықтама
»Қапал-Арасан» – санаторий. Ақсу ауданындағы Бүйен өзені бөліп тұрған Қаракүнгей және Баянжүрек тауының аралығында, теңіз деңтейінен 975 м биіктікте, Талдықорған қаласынан 100 км қашықтықта орналасқан. «Қауылы» мекенінің адам ағзасына шипалылығы 1848 ж. белгілі болған. 1850 ж. алғаш сауықтыру үйі салынып, 1853 ж. оның төңірегіне 53 га бақ отырғызынған. Орташа жұмсақсы 35 С. Қапал минералды қайнарларының емдік қасиеті 1840 ж. доктор Светаев, 1868 ж. И.Соболевский, 1951 ж. ауылыАлғазин зерттеген. 1899 ж. емдеу орны ресми түрде жабылған. 1930 ж. Пятигорск бальнеол. ҒЗИ экспедициясы «Қапал-Арасан» мекенін кешенді түрде тексерген. Соның қорьггындысы бойынша 1931 ж. «Қазақкурорт» тресі емдеу-сауықтыру орны қайтадан ашуға шешім шығарды. 1959 және 1973 ж. жаңа ғимараттар салынды. 1982 ж. 500 орындық 5 қабатты корпус пайдалануға берілді. 1992 ж. республика Автомобиль жолдары мин-гі 150 орындық шипажай кешенін салып, осы кезге дейін «Аксу-Арасан» профилакторийі жұмыс істеді. Кейін еліміздегі экономикалық-әлеум. қиыншылықтарға байланысты санаторий жабылып қалды. Тек 2000 ж. белгілі бизнесмен Еркін Қалиевтің күшімен санаторий ғимараттарын қалпына келтіру, күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілді. 2002 жылдан санаторий демалушыларды қабылдай бастады. Қазір мұнда буын, бүйрек, бауыр және ас корыту органдарының, несеп жодарының кеселдерін, гинеколия және урологиялық ауруларды емдейді. Ол үшін табиғи минералды, хлорды-сулырат-натрийлі термалды су көздері пайдаланылады. Сондай-ақ, санаторийде бальнеолдеу және физиоемдеу бөлімдері, арнаулы ванналар мен шипалы балшық, т.б. кабинеттер жұмыс істейді. Олар осы заманғы медицина аппараттармен, арнаулы дәрмектермен жабдықталған. «Қапал-Арасан» санаторийі емделіп, тынығуға қолайлы, климаты қоңыржай, қалыпты белдемде орналасқан.
1954 – 64 ж. бұл арада бірнеше ұңғымалар қазылып, минералды судың құрамы мен шипалық қасиеттері зерттелді.
Суы арынды, жер бетінен 0,2 – 5,5 м биіктікке дейін көтеріледі
Судың құрамындағы элементтер мөлшері
кремний қышқылы (50 – 88 мг/л),
фтор (8 – 9,7 мг/л),
бром (0,3 – 0,5 мг/л),
бор (0,2 мг/л),
молибден (0,03 мг/л),
вольфрам (0,003 мг/л).
Суда еріген газдың құрамында
азот (63,6%),
көмір қышқыл газы (10,02%),
аргон (1,05%),
гелий (0,15%), т.б. бар
Қапаларасан минералды суы :
жүрек, қан айналу,
қозғалыс,
жүйке,
өкпе-бауыр,
тері және гинекологиялық,
т.б. көптеген ауруларға ем