Тау жыныстары мен геологиялық цикл
Rocks and the rock cycle
Сабақтың мақсаты
- ландшафт, оны құраушылар мен оның құрылған уақыт шектерін талқылау
- “геологиялық уақыт” терминін түсіну
- шөгінді жыныс қабаттарының қалыптасуын бақылау
Күтілетін нәтиже
- Берілген үлгілер бойынша тау жыныстарын жіктей алады
- Тау жыныстарының бүліну үрдістерін сипаттап, түсіндіре алады
Жаңа сөздер
- Тау жыныстары
- (Химиялық) тозу
- абразия
- шөгу
- шөгінді жыныс қабаттары
- тасқа айналу
- қыздыру
- салқындату
- Roсks
- (Chemical) weathering
- abrasion
- sedimentation
- (sedimentary) layers
- fossil
- heating
- cooling
6-сынып география пәні
- 17 49 –бет “Жер қыртысын түзетін тау жыныстары”
Жер қыртысыен толтырып жатқан табиғи денелердің барлығы тау жыныстары д.а
Тау жыныстары агрегаттық күйіне байланысты:
1.Қатты
2.Сұйық
3.Газ
Тау жыныстарын құрайтын заттар минералдар д.а
Тау жыныстары:
1.Магмалық тау жыныстары: жер астынан балқып шыққан заттардан пайда болған (жер сілкінісі кезінде атқылап шығатын вулкан лавасының құрамында болатын заттар) . Олар жоғары температура мен қысымның әсерінен түзіледі.
2.Шөгінді тау жыныстар: жер қыртысында су , жел, мұздық т.б. с.с. сыртқы күштердің әсерінен пайда болады. Олар : кесек, химиялық және органикалық шөгінділер болып бөлінеді.
3.Метаморфтық тау жыныстары: жердің терең қабатына батқан магмалық және шөгінді тау жыныстары үстіңгі тау жыныстарының қысымы және жоғары температураның әсерінен балқып, құрам ы өзгереді де бастапқы қалпынан айырылып қайта түзіледі.
МАГМАЛЫҚ ТАУ ЖЫНЫСТАРЫ:
1.Базальт
2.Андезит
3.Липарит
4.Пемза
5.Габбро
6.Диорит
7.Гранит
Шөгінді тау жыныстары :
1.Құмтас (песчанник)
2.Тұз тас (каменная соль)
3.Гравий
4.Құм
5.Саз
6.Әктас
7.Торф
8.Жанғыш сланец
- көмір
Метаморфты тау жыныстары:
1.Мрамор
2.Яшма
3.Сазды сланец (глинистый сланец)
4.Кварцит
5.Дала шпаты (силикаттар)
6.Слюда