Валютаны тұтыну қабілетінің паритеттері
Сыртқы экономикалық операциялардың барлығын бірдей қамтамасыз ете алмайтын айырбас бағамдарымен қатар, валюталық тұтыну қабілетінің паритетері пайдаланылады (ВТҚП). Бұл категория елдердің бағаларының арасындағы қатынасты өрнектейді және жалпы ішкі өнімнің халықаралық салыстырылуын қамтамасыз ететін техникалық құрал болып табылады. ВТҚП ұсынушы тауарлар әдісі бойынша Паше мен Ласпейрес индекстері бойынша бағаланады.
=/ ; = ;
Мұндағы: А,Б,В- сәйкесінше А және Б елдеріндегі жеке тауар тобының үлесі;
i – бұл А еліндегі і-шы тауардың В елімен салыстырғандағы бағасының индексі.
Мысалы:
| Тауар тобы | Ел үшін тауар тобының құрылымы, % | Индекс , | |
| A , | Б, | ||
| 1 | 10 | 30 | 2 |
| 2 | 20 | 15 | 1,5 |
| 3 | 15 | 5 | 3 |
| 4 | 25 | 10 | 4 |
| 5 | 30 | 40 | 4,5 |
| Барлығы | 100 | 100 | |
= = 2,759
= = =3,175
==2,960
8-ші жүйенің бірінші формуласының бөлімі А еліндегі тауар тобының құрылымын В елінің бағасымен есептеу.
Екінші формуланың алымы В еліндегі тауар тобының құрылымын А еліндегі бағасымен есептеу.Егер Ia>In болса, онда гершенхорм әсері бар деп есептеледі. ВТҚП және ЖІӨ-нің салыстыру кезінде ЭКШ әдісі қолданылады. ЭКШ( Элтетэ, Кэвеша, Шульц). Бұл үшін елдердің әсерін ескеру арқылы Фишер индексін анықтайық.
ЭКШБ/А= ;
Мұндағы FБ/А –(Б-ны А-мен салыстырғандағы мәні). Б елінің А еліне қатысты салыстырғандағы Фишер индексі.
Сi- салыстыруға қатысқан елдің белгіленуі.
n-А және Б-дан басқа елдердің саны.
Салыстыру әдісі ретінде халықаралық ұйымдар қолданатын Гери-Хамис әдісі де қолданылады.
= , i=1,2,…..n;
, j=1,2,……m;
Мұндағы і-ші тауардың орташа халықаралық бағасы-
m-ел саны;
n-тауар саны;
Pij; ;-j-ші елдегі i-ші тауардың бағасы мен көлемі.
–j-ші елдің базистік елдің валютасымен салыстырғандағы ВТҚП-сы.
–і-ші тауардың жалпы көлемі.