Секция: информатика
Тақырыбы: «Лабиринт арқылы баланың ой-өрісін дамыту»
|
|
|
|||
|
Аннотация
Цель исследования:Доказательство возможности выхода из любого лабиринта.
Актуальность:Узнать происхождение и значение слова “лабиринт”. Найти и пройти как можно больше лабиринтов.До этого лабиринты решались математическими или геометрическими способами.А сейчас существуют современные способы решения лабиринтов.
Задачи исследования:Найти универсальный способ прохождения любого типа лабиринта.
Annotation
The purpose of the research to prove the possibility of and adventure.
Actuality:Know the meaning and significance of the word «labyrinth».Finding and Passing as far as possible from the quest.Previously,adventurers were resolved by mathematical or geometric methods and nowadays there are modern methods of solving the labyrinths.
Objective of the research: To find opportunities to solve various labyrinths and develop a child’s thinlcing field through the labyrinth.
Мазмұны
І.Кіріспе
Лабиринт туралы мәлімет
ІІ.Негізгі бөлім:
Лабиринт-шатасқан күрделі құрылым.
2.”Лабиринт” терминінің этимологиясы
3.” Лабиринт” термині:лексикалық мағынасы.
4.Сөздің басқа мағынасы.
Кіріспе бөлім
Аңыз әңгіме . «Лабиринт» сөзі грек тілінен аударғанда «жерасты жолдары» дегенді білдіреді.Алғашқы лабиринттер ежелден-ақ салына бастаған.Минос патшалығындағы Крит лабиринтінде өмір сүрген Минотавр құбыжығы туралы аңыз бар.Құбыжық патшалықтың астында орналасқан лабиринтте өмір сүрген.Ол лабиринтке әдейі жіберіліп отырған жастармен қоректенген.Бірде Афина патшасының ұлы Тесей лабиринтке кіріп,Минотаврды өлтіруге бел буады.Оған Минос патшаның қызы Ариадна көмектеседі.Ол Тесейге жіп орамын береді.Тесей жіптің ұшын лабиринттің кіреберісіне байлап, лабиринтке кіреді.Минотаврды тауып өлтірген соң, Тесей Ариадна берген жіптің көмегімен сыртқа шығады.
Көне замандарда лабиринттер құпия және жұмбаққа толы деп есептелетін.Әлемге танымал грек оқымыстысы Геродоттың пікірінше ең алғашқы лабиринт 5мың бөлмесі бар Египет лабиринті болған.Уақыт өте келе, ол лабиринт өзінің діни және мистикалық маңызын жоғалтып, ойын-сауық кешеніне, бақтар мен саябақтарға айналды.Әр елде лабиринтті әртүрлі мақсатта қолданады.
Лабиринт атауы ежелгі Грекия мен Египет заманынан кірген адам шыға алмайтындай етіп жасалған шытырман дәлізді үй ретінде таныс.
Лабиринттен жол табудың мүмкін әдістерінің бірі – тұйыққа тірелгенге дейін әр жол торабынан бір бағытқа бұрыла беру. Бұл лабиринттен шығу алгоритмі болып табылады.
Негізгі бөлім
Лабиринт– түрлі өткелдер мен жолдар арқылы берілген шатасқан қүрделі құрылым.
Лабиринттің күрделілігіне байланысты шығудың бір немесе бірнеше жолы болуы мүмкін.Бірнеше жолы болған жағдайда ең тиімді тәсілді дұрыс таңдаған жөн.
Лабиринт көбінесе математикалық есептер мен логикалық тапсырмаларды орындау барысында қолданылады.Мұндай шытырман оқиғалаомен кездескенде логикалық ойлау қабілетіміз шыңдала түседі.
Виртуалды лабиринт – желі арқылы түрлі өткелдер мен қиылыстарды, кедергілерді өту бойынша берілетін ойындар топтамасында, балалар ойындарында коптеп кездеседі. Қазіргі таңда 3D форматында да шығарылып жатыр. Бір лаберинттен кейін келесі лаберинттен өту мүмкіндіктері қарастырылған күрделендірілген жолдардан тұрады. Балалардың ойлау және есте сақтау қабілеттерін жаттықтыруға негізделіп жасалған.
Балалық шағынан бастап, көпшілігі адамның көзінен жасырынып, Knossos лабиринтіне қоныс аудару үшін, оның анасы, біртұтас монотонды Минотаврдың аңызын есіне түсіреді. Бұл құрылым шатасып, оның шеберіден басқа ешкім оның шығуын біле алмады. Лабиринттердің құрылысы ежелгі уақытта ғана емес, орта ғасырларда да, кейінгі дәуірде де танымал болды. «Лабиринт» ұғымының пайда болу тарихы және оның басқа мағынасы бар ма?
«ЛАБИРИНТ» ТЕРМИНІНІҢ ЭТИМОЛОГИЯСЫ
Осы сөздің мағынасын білместен бұрын, оның шығу тегіне назар аудару керек. Минотавр мифі секілді, бұл ескі ежелгі гректерден орыс тіліне келді.
Осы атаудың шыққан екі нұсқасы кең таралған. Олардың біріне сәйкес, Крит аралында «лабиринт» деген сөз «Labrys» деп аталатын әдет-ғұрыптың сақталған жері болды. Екінші жағынан, лабиринт – бұл бекініс. Бұл теорияның пайдасына Грекшеде «көше» немесе «жол» деп аударылатын бір-түбірлік сөз бар.
Славянеге грек тіліндегі лабиринтос неміс тілі мен оны қолданатын лабиринт делдалдығы арқылы келді. Бұл Питер I кезінде, ол сәнді европалық көңілді жақсы көреді. Ол империяның бүкіл аумағында шамамен он лабиринтті салу арқылы есептеледі, бірақ бұл дұрыс емес.
Шынмәнінде, Петергофте тек «Пабитондағыбақ» салынды. Олжалпыауданы 2 гектар болатынбассейндегікүрделіпарктіұсынды. ОлJeanBaptisteLeblonжобасынасәйкессалынғанжәнежаздыңыстықкүніндежүруүшінкереметорынболды.
Кез-келгенинновацияменқатар, бұлтуралыкөптегенқауесеттаралды. Кейбіреулербұлелдеізқалдырмай, кейбірсаяхатшылардыңжоғалыпкеткенінесенді. БасқабіреулерПетірдің лабиринты Масондарүшінқұпиякездесуорныболғанынашынжүректенсенді. Бұлболжамдардыңқаншалықтыдұрысекендігібелгісіз.
Біраққарапайымадамдарарасында «лабиринт» (оныңмағынасы – төмен) сөзіөтеұзақуақытбойытамырғаұшырады, өйткеніоныңорнына «Бабыл» есіміұзақуақытбойықолданылған. Вавилондықтарәрдайымсиқырлықасиеттергеиеекенінесеніп, әрдайымсақ болу керекеді.
Мысалы, XVIII ғасырдыңатақтыбелгісі. – «РухтыңЛабиринті» – аспанПатшалығынажолтабудыңқаншалықтықиынекенінбілдірді. Егерсіз оны біріншіретмойындамай-аққарасаңыз, сізақылғасыймайаласыздепсенген.
«ЛАБИРИНТ» ТЕРМИНІ: ЛЕКСИКАЛЫҚ МАҒЫНАСЫ
Бүгінгігрекаңыздарыныңтанымалдығыарқасындабұлсөзсөйлеудебелсендітүрдеқолданылуда. Жәнебастықұндылықтарданбасқа, олбірнешеқосымшасатыпалды. XIX ғасырданбері. Сіз «лабиринтпен» (сөздіңмағынасын) Dahl, кейін Ожегов, Ушаков жәнет.б. түсіндірмесөздігіндекездестіреаласыз.
Владимир Дал өзжұмысындалабиринттікүрделіжолдар мен өткелдержүйесіненшығужолынтабуғақиынорындепатайды. «Лабиринт» жәнебасқаресейліклингвисттердіңлексикалықмағынасытүсіндіріледі.
Бүгіндебұлсөзекінемесеүшөлшемдіқұрылымдепаталады. Олтасжәнеөсімдіктектесболуымүмкін.
СӨЗДІҢ БАСҚА МАҒЫНАСЫ
Бұлаттыңнегізгімағынасынанбасқа, Владимир Дал өзкітабындажетекшіжәнеекіншіболыптабылады. Сонымен, оладамқұлағыныңішкібөлігіндегілабиринттішақырады.
Бірақ Ушаков түсіндірмесөздігінде осы термингеқосымшаанықтамалардыкелтіреді. Сонымен, жоғарыдаайтылғандарданбасқа, олсөздіңбейнелімағынасынескертеді: бірнәрсеараласқан (ойдыңлабиринті, сезімлабиринті). Мысалға, Салтыков-Щедринніңдәйексөзікелтіріледі: «Егер мен бірденкетпесем, лабиринттеөзін-өзісынау мен өзін-өзітанытудышатастыруғаболады».
Бүгінгікүні лабиринт компьютерлікқаттыдискініңқорғанысқұрылғысы, сондай-ақресейлікбаспаүйі мен кітапдүкенініңүстелойыныатауыболыптабылады.
Соныменқатар, осы терминніңтанымалдылығысоңғы 30 жылда бес фильм түсірілді, оныңатауындабұлсөзпайдаболды. Бұлатауменжәнемузыкалықальбомдарменбірнешекітап бар.
FAYUM ЛАБИРИНТ
Құрылым-лабиринт туралыалғашқыескертулердіңбірітарихтыңәкесі–
Геродотқатиесілі. ОлМысырқұдайыныңғибадатханасынСедитте (Геродот қаласына осы «Крокодилополь» депаталатын) табынатынкрокодилдіңбасыменсипаттады. Fayumлабиринтінжасаудыңмақсатыбелгіліемес, оләртүрлідінирәсімдердіорындауға, сондай-аққазыналардысақтауғаарналғандепсаналады. Бұрынғыәңгімелергесәйкес, қозғалыстар, бағаналар мен шоқтаржүйесіоныңқұрылғыны осы жердебірнешекүн, тіптіаптағааулапжүргенінбілмейтінадамғамүмкіндікберді.
Бүгінгікүніөзжеріндеқалдырылғанқирандылардыңішінен, бұлғимаратқаншалықтықиынболғанынтүсінуқиын, бірақтарихтыңәкесініңсипаттамасынақарағанда, олшынмәніндекереметкөрінді. Айтпақшы, бұл лабиринт Болеслав Прус романындасипатталған «Фараон».
ГРЕК, РИМ, ҮНДІ ЛАБИРИНТТЕРІ
БелгіліKnossos лабиринты Фаясскийбейнеленген, бірақоныңөлшеміненәлдеқайдатөмен. Олсондай-ақтабынушылыққұрылымыретіндеқызмететті, біраққұдайлықтармысырлықтарсияқты крокодил емеседі, бірақбұқа (бәлкім, мұндажәнеMinotaurаңызы). ОныңқұрылуыДадеалдыңөзі. Мысырдыңорнынанайырмашылығыбелгісіз.
Кританнанбасқа, тағыбіратақты грек лабиринты болды. Дегенмен, дәлолқайжердеекендігібелгісіз. Түрлітарихшылар Эгей аралыныңорналасуыдепатады: СамоснемесеЛемнос. ОсығанбайланыстыМинотаврдың лабиринты Криттеболмайтыннұсқасы бар. Бірақолардың кем дегендебіреуініңкүйрегенітабылғанша, бәріжалаңаштеориялар.
Әрине, гректерденөзмәдениетінасырапалғанримдіктерөздерініңлабиринттерінқұруғақарсытұраалмады. Олардыңкөпшілігібіздіңкүндерімізге жете қойғанжоқ, алайдауақытөтекелемұздатылғандайкөрінген Помпеи қаласында, екікішкентайүй – кереметмозаикадағы лабиринт. Бұлримдік лабиринт депсаналады – бұлсондай-ақтанымалбалаларкөңілдіболды. Гректерсияқты, оларкейдебұлқұрылымдыдінимақсаттарғапайдаланды, бұлКүміссарайындағықорғандарқабірініңдәлелі, мұнаралардағыкүрделіжүйедентұрады.
Айтпақшы, Үндістанда да осы құрылымныңтабынуытаралды. Индустарғасырларбойыжалғанжындардыңтікелейқозғалысы бар депойлады, сондықтанғибадатханалар мен үйлергекіргенде, өздерінқорғауүшіншағынлабиринттержасады.
ОРТА ҒАСЫРДАҒЫ ЛАБИРИНТ
ХристиандықтыЕуропадағыбасымдінгеайналдырғанкезде, күрделіқұрылымдардыңсүйіспеншілігіоныңжаңакөтерілуіненаманқалды. Бастапқыда лабиринт адамдарғакүнәкарлықтыбілдіретіншіркеулер мен шіркеулердіңқабаттарыменбезендірілген. Біразуақыттанкейіндінилабиринттарәртүрліөндірістерге, атапайтқанда, Иерусалимгесапарларғаарналған.
ҰЛЫБРИТАНИЯ МЕН ФРАНЦИЯДАҒЫ ЛАБИРИНТ
XIII ғасырданбері. Бұлғимараттарәлемдегіэкзотикалық декор ретіндеқолданылабастады. Осы типтегітасқұрылымдарын салу мен сақтаудыңқажетіжоқболғандықтан, лабиринт-бақтарбірте-біртесәндіболды.
ОларәсіресеФранцияда, Ұлыбританияда, сондай-ақИталиядатанымалболды. Осындайойын-сауықтыңқалыптасуыбүгінгікүнгедейінтанымалболғаннақтыөнерболды.
|
|
|
||||
|
||||
|
|
|
|
|
Қорытынды
Лабиринт түрінде берілген кез келген тапсырма логикамен творчествомен және интеллектпен астасып жатадылогика-ойлау,творчество –шығармашылық,интелект-ақыл,ой-
Көпшілік ойлайды лабиринты(шытырман) сияқты есептерді шешу уақыт өткізуге,демалуға арналғандай деп,бірақ тереңірек ойлайсақ олардан әлде қайда маңызды роль атқарады.
Қызықты есептерді шешу атап айтқанда адамның ақыл-ойын дамытудың күшті құралы болып табылады.
Адамдар ұрпақтар ұрпаққа осы есептерді ауызша және жазбаша беріп,артында қалдырып отырады.
Адамдар лабиринттерді ермек үшін, сондай-ақ ақыл –ойды дамыту үшін шымнан,мұздан жасап отырған.
Ұсыныс
|